(डॉ. दा. बा. भिंगारकर यांनी संपादित केलेले संत जनाबाईचे अप्रकाशित अभंग पुढीलप्रमाणे)
३४९
आलीया जन्मासी शरण जावें विठोबासी।।१।।
तेणें सुफळ संसार हो का नारी अथवा नर ॥२॥
व्रत करा एकादशी नाम कथा अहर्निशी ॥३॥
हो पापांचे निर्मूळ वंशी सुखाचे सोहाळे ॥४॥
न लगे योग याग तपें तुम्हां सांगितलें सोपें ।।५।।
हेचि तुम्हांसी विनंती । म्हणे दासी धरा चित्तीं ॥६॥
३५०
आलें व्रत एकादशी। जनी गेली राउळासी।।१।।
बुक्का घेऊनिया माळा पाणी भरोनी भोपळा ॥२॥
येतां दुरोनी देखिली। अवघी घामाघूम झाली ॥३॥
होईल देवासी विटाळ जाली फराळाची वेळ ॥४॥
फुलें–माळा विखुरली । तुंब्याची ते गत जाली ॥५॥
देहीं प्रेमाचें भरीत देवा जोडी दोन्ही हात ॥६॥
नेत्रीं असूचिया धारा केला संकल्प सारंगधरा ॥७
जनी बाहेर घातली धोर गहिवरें दाटली ||८||
हे पण वाचा: संत जनाबाईचे सर्व अभंग
३५१
जपतप अनुष्ठान । न लगे देहासी दंडण ॥१॥
तुम्हां सांगते मी खूण इथे उभा नारायण ॥ २॥
कुंचे ढाळा तयावरी। हरुर्षे नाचतो श्रीहरी ।।३।।
या रे, घालूं दंडवत आला थोर लाभ येथें।।४।।
बाहे उभारूनी टाळी वाजवितां दोषा होळी॥५॥
देव कथेसी सांपडे दासी जनी पाया पडे ॥६॥
३५२
टाळ-मृदुंगाची ध्वनी। दिंड्या पताका घेऊनी ।।१।।
संत जाती पंढरीसी । देव सामोरा ये त्यासी ॥२॥
देऊनिया आलिंगन । त्याचा घेतो भागशीण ॥३॥
सर्व तीथांचे माहेर जनी म्हणे पंढरपूर ||४||
३५३
तुझे पाय माझी डोई। ऐसे करी विठाबाई ।।१।।
आपुल्या ब्रीदाचा कैवारी विठ्ठल उभा महागरुडपारी ॥२॥
जनी म्हणे शरण आले पाय पाहतां निवाले ॥३॥
३५४
निस्पृहाची मूर्ती सखे, जनी ये अव्यक्ती ।।१।।
भक्त वत्साचिये माय । नामा शिंपी त्याचे पाय ॥२॥
म्हणे जनी दासी माझी सखी आजी होती ॥३॥
३५५
पाणियाचे वाटे। विठो घाली नेटे ॥१॥
घागर घेऊनी हातांत पाणी ओती हंडियांत ॥२॥
ऐसा येरझारा करी भरल्या रांजण घागरी॥३॥
पाणी पुरे, पांडुरंगा दासी जनीच्या अंतरंगा॥४॥
३५६
पंढरीच्या राया। ज्ञान देई नाम गाया ||१॥
मी तो मूढ तुझी दासी ठाव दे गा, चरणांपासी ॥२॥
तुझे पदरीं पहले खरी माझा सांभाळ करी हरी ||३||
लक्ष लाविलें चरणीं म्हणे नामयाची जनी ||४॥
३५७
वैष्णव कबीर चोखा मेळा महार। निज तो चांभार रोहिदास ॥१॥
सजन पठाणवच्चा तो कसाब वैष्णव ते शुद्ध एकनिष्ठ ।। २॥
कमाल फुलारी मुकुंद झारेकरी जिहीं देवद्वारीं वस्ती केली ॥३॥
वैष्णवांचा राव सखा ज्ञानदेव निवृत्तीचा भाव उघड दावी ॥४॥
वैराग्यशिरोमणी वैष्णव अग्रणी । ते माय बहिणी मुक्ताबाई ||५||
राजाई, गोणाई आणि नामदेव वैष्णवांचा राव म्हणवीतसे ॥६॥
त्यासी त्रिभुवन सोवळें वर्तन। सदाकाळ वाचें वनमाळी अखंडित ॥ ७॥
धैर्याचें संबळी ज्ञानाने संपुष्टी पाऊलें गोमटी विठ्ठलाचीं ॥४॥
आवडीच्या तुलसी वाहिल्या वी भूपदीप सारी जानियेला ९॥
सुमन सोऽहं चंदनाचा लेपू अलक्ष्य तो दी लीला।।१०।।
तो अतीत स्वार्थभक्ताक्ती ।।११।।
जाणा म्हणोनिया अखंड स्मरणा करिताती बाई ।।१२।।
त्या वैष्णवांचे चरणी करा ओवळणी म्हणे दासी जनी शरीराची ॥१३॥
३५८
संत आले महाद्वारीं। चोर पडले देवावरी ॥१॥
नवल जहालें पंढरपुरीं । अखंड वैसे दासी घरीं ॥२॥
जगामध्यें कीर्ती जाली दासी जनी प्रगटली ॥३॥
३५९
ऐसी कृपावंत कोण माझे विठाईवांचोन ॥। १॥
ऐसा कोण आहे खासा पदीं बसवीं आपल्या दासा ।। २ ।।
ऐसा कोण सरदार छत्र धरी दासावर | |३||
ऐसा कोण आहे धनी दासी जनीची घाली वेणी ||४||
३६०
राजराजेश्वरी अंबा राजराजेश्वरी।।धृ.॥
अहो अहो अंबाबाई, जीव प्राण तुझे पायीं ॥१॥
तुझ्या नामाचा महिमा वर्णू न शके वेद ब्रह्मा||२||
मज घेतले पदरीं टाकूं नको, माते, दुरी ॥३॥
कृपाळू तू माऊली चित्त द्यावें बोबड्या बोली ।।४।।
तुझे कृपेचे अंकित बोलियले हैं मी उचित ॥५॥
जनी म्हणे मापक अंबा । विचरे चराचर हो अंबा ।।६।।
३६१
रामनामावीण अहो ते शरीर त्याचें जो थोरपण येथें।।१।।
जो त्याचे ध्यान जो ते बोलणें पहिल्या बदन स्नान कीजे ॥२॥
नामयाची जनी म्हणे या पुरुषासी प्रसवली कैसी नेणो त्यातें ॥३॥
३६२
जोड़ते लेकरू माता अंगीकारी। मूढ ते अकेरी काय, देवा ।।१।।
नीच पदी दासी संतांच्या घरीची । महिमा सेवेची लाधलीये ॥२॥
थोराचा सेवक गांजिल्या निर्वाणीं । नावासाठीं धनी धांवा घाली ॥३॥
वेद वाखाणिले स्वामीचे पवाडे अनाथ बापुडे तारियेले ॥४॥
जनी म्हणे आता न विचारी उणे लोह परिसानें शुद्ध केला ॥५॥
३६३
दामाजीचा पाडेवार जाला विठोबा महार ।।१।।
चोखा मेळ्याचिये संगें। मेलें ढोर ओढी अंगें ॥२॥
सेना न्हाव्या उशीर झाला न्हाईपन अंगी ज्याला ॥३॥
दळी कांडी वाहे पाणी। बोले नामयाची जनी ॥४॥
३६४
नरहरी हिरण्यकश्यपास। तोचि श्रीराम रावणास ॥१॥
द्वापारी कृष्ण भाग दास विठ्ठल कलियुग भक्तांसी ।।२।।
तोचि प्रल्हाद दुजा अंगद । तोचि उद्धव भक्त प्रसिद्ध ॥३॥
तोचि हा नामा भाग्य अगाथ। विठ्ठल विहार जयासी ||४||
पदिमिनी दासी दे त्या घरी तेचि मंथरा कैकैचे घरीं ||५||
तेचि कुब्जा कंस अनुचरी । प्रस्तुत नामा घरीं जनी नामें ।। ६ ।।
एवं जन्मांतर पुरातन विठ्ठला सांगे स्वमुखे करून ||७||
सत्य ज्ञानेश्वरा, तुझी आण । म्हणोनि जनी वाहातसे ॥८॥
३६५
पदक काय गेलें निशाणाचें । परी दीनत्व प्रभूचें ॥१॥
तथा रणा येणें लागे। काय सर, वो, माझे ॥२॥
करी आलीस तरेण मानी त्याची सत्ता॥३॥
जनी म्हणे इषीकेशी वैसा, देवा, तूं ॥४॥
३६६
पंढरपूर जग मुक्तींचे माहेर।।धृ।।
आषाडी मासी एकादशी यात्रा दाटे चारी दिवस शंकर डोलतसे कैलासी गिरिजावर||१||
भीमा, चंद्रभागा दोन्ही वाहाती आनंदें करूनी यात्रा उत्तरतसे मधुनी जळ सुंदर ॥२॥
संत सनकादिक येती टाळ मृदुंग वाजती घोष अमरपुरी उमटती । बहू गजर ||३||
वंदन वेणुनाद भायें स्नान पद्माळा कराये। दर्शन विठोबांचे घ्यायें। उभा विटेवर ||४||
एक वेळ संसारा येउनी पांडुरंग पहावा नयनी जनी ध्यातसे निशिदिनीं । सारंगधर ॥५॥
जग मुक्तींचे माहेर पंढरपूर ।।६।।
३६७
प्रहर एक रात्र उरलियावरी येउनिया शेजारी बैसला जे।।१।।
उठी यो जनाई, घाली वो दळण आवडीचें गाणें गाऊं दोघे ।। २।।
उठविला मानेखालीं घालुनी हात अंगें नेसवीत लुगड्यासी ॥३॥
दळणाची पाटी अंगें उचलोनी शेजारी बैसोनि दळू लागे ।।४।।
सुखरूप असावी माझी जनी दासी। अंगें मी सेवेसी करीन तिच्या ||५||
माझें सर्व काम करी चक्रपाणी । तेथें कैंची जनी नामयाची ॥६॥
३६८
प्रेम क्षमा जया। घडे दंडवत पायां ॥ १॥
त्यासी देहभक्ती नुरे स्वात्मसुख डोईवरी ।। २ ।।
त्या मग समूळ जाला नाहीं। दंडवत जाला पां पायीं ।। ३।।
देहावीत अनुणासी म्हणें नव्हे जनी दासी ||४||
३६९
लोह जालें सोनें। परिसाचेनि संगें तैसा पांडुरंग जाला मज ॥१॥
युगानुयुग मी तुझी केली सेवा। मोकलीसी, देवा धन्य तुझी ॥२॥
केली जीवासाठी ठाऊक तुम्हांला जाणोनि वा नेणसी तूं ||३||
जनी म्हणे जोडी। जन्मोजन्मीं माझी भीड तुझी, देवा राखियेली ||४||
३७०
संत आले दारवंटा आपण वाजवतो घंटा ॥१॥
यापासी देव नाहीं । ऐसें जाण लवलाही ॥२॥
करी दंभाची जो पूजा । नाहीं संताहुनी दुजा ॥३॥
न करी संतासी नमन। देवा नाहीं समाधान ||४|
अहंकाराची हे करणी । व्यर्थ जाले म्हणे जनी ॥५॥
३०१
ज्ञानदेव म्हणे नामदेवाप्रती ऐकावी विनंती एक माझी ॥। १॥
पृथ्वीचें हें तीर्थ करावें अंतरी पहावे महंत साधुसंत ॥२॥
जीवन्मुक्त तुज नाहीं कांहीं काज इच्छा आहे मजसाठी यावें।।३।।
नामदेव म्हणे पुसावें विठ्ठला आज्ञा देतां मला मीही येतों।।४॥
जनी म्हणे ऐसे बोलोनिया नामा गेले निजधामा राउळासी ॥५॥
३७२
अहो, यशोदेचे घरीं । लीला दाखवी मुरारी।।१।।
चरणीं नूपुर फणसी वाळे यशोदेचे घरीं खेळे ॥२॥
नारी वाकी मोहनमाळा देव देकीला हो ॥३॥
वाकडा कोटा जति तोडे कैसे बेनिया रहे।।४
हात घेउनिया नवनीत। तो हा यशोदेचा सुत ॥५॥
दृष्ट लागेल गोविंदाला जनी म्हणे माझ्या बाळा ।।६।।
३७३
आनंदाचा निधी दाखविला मज। तेणें चतुर्भुज मन माझे ।।१।।
नामयाचे घरीं जन्म जाला । जन्मांतरीचा ठेवा पिठो देखिला ॥ २॥
संत सनकादिक ज्या सुखे थाले ते सुख माझ्या हृदयीं राहिले ||३||
साऱ्या चराचरा कळलें नाहीं तें माझ्या हृदयीं बिंबलेसें ॥४॥
नामयाचे जनीस जाहलें सुख देखतां पै मुख विठोबाचें ॥५॥
३७४
उभा माझा हरी देखियला डोळां । सुकुमार सांवळा भेटियेला ॥१॥
सुखाचें अंतर रंगलें हैं चित्त । सदा हरि पाहात नारायण ||२||
कृपादृष्टी केली चारी भुजा माते। शंखचक्र हात दोन्ही माझे ॥ ३॥
मार्गे पुढे उमा मीचि नारायण हातीं सुदर्शन पाहियेला ॥४॥
जनीचिये भेटीमाजी निरंतर सदा कृपादृष्टी भक्तांवरी॥५॥
३७५
ऐक देवराया, किती विनवूं मी करुणेचा देवो उडी घाली ॥१॥
भिल्लिणीची बोरें उच्चिष्ट भक्षिली। कृपादृष्टी केली तीजवरी ।। २।।
ऐकोनिया तूं, बा, घातियेली उडी गजेन्द्र तांतडी सोडविला ॥३॥
रुक्मांगद राजा करी एकादशी नगरी वैकुंठासी नेली देवें ||४||
जनी तुज काय केला, रे अन्याय पांडुरंगा, पाय दावी मानें ॥५॥
३७६
ऐक बापा, हृषीकेशी मज ठेवी पायांपाशी ।।१।।
तुझें रूप पाहिन डोळां । मुखीं नाम वेळोवेळां ॥२॥
हातीं धरील याची लाज । माझें सर्व करी काज ॥३॥
जनी म्हणे, देवराया, मज कोणी नाहीं रे सखया ||४||
३७७
कोठे गेला होता उशीर का जाला। आतां तरी आला वेळ जाली ||१||
कोमेजले का मुख काय चिंता मनीं सांगा, चक्रपाणी, मज आतां ||२||
कस्तूरीचा टिळा कशाने पुसला चंदन का गेलें होती उटी ||३||
वैजयंती माळ कशानें तुटली पदक कां भिजलें। घाम आला ॥४॥
जनीसाठीं घातियेली उडी येतांना तांतडी । श्रम झाला ॥५॥
३७८
कौसल्या नवस करिताहे माता राम, आतां माझ्या पोटा बायें।।१।।
नवस पुरवी शेषशायी देवा, वैकुंठीचा द्यावा । पुत्र मज ॥ २ ॥
रामचंद्र ऐसा पुत्र जाल्यावरी चढे नमीं गिरी। वैकुंठाची ॥३॥
पुरवी मनोरथ येऊनी देऊळा राहीन मी गळा आण तुझी ॥४॥
जनी म्हणे आतां निवतील डोळे । बैकुंठीचा खेळे । राम माझा ||५||
३७९
चैतन्याचे डोळे उघडले आजी ब्रह्ममयें पीडले जी एकरूप ।।१।।
हेलावला पर झाले नामारंभ। जीवें तो पतंग ज्योती जाली ॥२॥
खुंटली हे मती ठक पड़े मना नारायण जाणा उभा राहे ॥ ३॥
वीराले मी जाला । पडीले मोहना पांडुरंग झाला मीचि आतां ||४||
जनी अणूहूनी। मौनाचे मस्तकीं। भरे तिहीं लोकी । नारायणा ॥५॥
३८०
ज्योती भरली की जी। आतां नाहीं दुजा भाव ।।१।।
मन ठकासी ठकिलें । कृष्ण अक्षरानें लिहिलें ॥ २ ॥
झाला सर्वांगाचा डोळा। हरी नामाची ही लीला।।३।।
मज एकांतासी नेलें पुन्हां नाहीं वो, आणिलें ||४||
जनी नामयाची दासी पांडुरंग भीवरेसी ॥५॥
३८१
तान्हें वत्स जेवी गाउली लागुनी। तैसे माझे मनीं पंढरीनाथा ॥ १॥
धन्य माझा जन्म केलें, रे वा येणें विटेवरी जेणें वस्ती केली ॥२॥
नामयाचे जनीसी भक्तीचेच वेड साधलें निधान विटेवरी ॥३॥
३८२
परा मावळली वृत्ती चाळवली विश्रांतीसी आली माय सखी ।।१।।
मी तो काहीं नेणे दारवंट्याला लागुनी पाहतांना जगीं भी हारपले ||२||
मजला कळेना घातले अंजन ने की निधान ब्रह्मरंध्रीं ॥३॥
अणूहूनी लहान पोकळीचा देठ तयामाजी भेटे जीवलग ॥४॥
जनी गेली तेथे उघडली वेळा कोटी सूर्यकला जन्मा आली ॥५॥
३८३
परेर्चे अंतर जाणल्याची खूण सदा ब्रह्म जाण नारायण ।।१।।
तयापलीकडे शून्याचें देऊळ पुसूनिया स्थळ दावी आतां।।२।।
तयापलीकडे नाग, कूर्म दोन्ही ब्रह्म रुद्रमणी भेटूनिया ॥३॥
तथापलीकडे मौनायें शिखर मस्तकीं हा थोर मेरूमणी ||४||
जनी गेली तेथे फिरली माघारी सत्य म्हणे हरी मीचि आतां ॥५॥
३८४
पंढरपुराची होईन मी दासी लागली आसोसी विठोपायीं ॥१॥
पंढरपुराची होईन मी भोई। विठ्ठल रखुमाई चालतील ॥ २॥
पंढरपुराची होईन मी वाळू खेळती गोपाळू मायबाप ॥ ३॥
पंढरपुराची होईन मी शेणी पालोनी अंगणीं विठोबाच्या ||४||
पंढरपुराची होईन मी पायरी येतां जातां हरी चरणी लागे ॥५॥
पंढरपुराची होईन मी वाटा येतील अचाट संतजन ।।६।।
संतजन येती विठ्ठल भेटीसी नामांकित दासी शरणागत ||७||
३८५
प्रात:काळी उठोनि पाहे। वाकळात निजला आहे।।१।।
काय वाकळाची गोडी । निद्रा लागली, बा बेडी ||२||
उगवला दिनकर घरी लपलाहे चोर।।३।।
मुख उघडुनि पाहे शंख, चक्र दिसताहे ||४]]
वेड लागले मुकुंदा। दासी जनी सोडी धंदा ॥५॥
३८६
फिरली माधारी वृत्ती पाहूं गेली नारायण झाली येकायेकी।।१।।
आतां बोलवेना दाटला हे कंठीं । त्याची पडे मिठी प्रेमलोटे ||२॥
जैसें लवन हैं सिंदूसी मिळालें तेमज केले येकायेकीं ||३||
तेणें चैतन्याचा उघडला डोळा वैकुंठी सावळा नारायण ॥४॥
नामयाची जनी मुकुट देवाचे पांडुरंगजीचे नांव साजे॥५॥
३८७
भक्ती मुक्तीचा कौल दिला जन्म-मरणाचा धाक तुटला ॥१॥
विठ्ठल नामाचें मांडुनिया केगें। न संग ने ये त्यासि अपार उणें ॥२॥
रामनामाची मुद्रा दिधली भक्तिभावें कैसी शाक्षत केली ॥३॥
नामयाची जनी पेचेसी आली केणे भरीती जाली विटेवरी ॥४॥
३८८
माझें मन विठोबाचे पायीं रंगले परतोनि पाहतां मीपण गेलें ॥१॥
नामदेव वस्तू दाखविली कैसी। माया प्रपंचासी विसरले ।।२।।
नामदेवें भक्ती शाश्चत केली विठोबाची मूर्ती हृदयी राहिली ॥३॥
नामाचे जनीस भक्तीचें वेड संसाराचे कोडे सोडविलें ॥४॥
३८९
सावळा गोविंद सावळें हे लेणें। सावळ्यानें मन वेडें केलें ||१||
सावळ्याच्या कानीं सावळी कुंडलें। सावळी पाउलें आलिंगिलीं ॥२॥
सावळी कस्तूरी सावळी हे शोभा सावळा का उभा पाहियेला ॥३॥
सावळा तो वेळू सावळी ते गाय। सावळी रखुमाई पाहियेली ॥४॥
जनी म्हणे आतां सावळा भेटून जावें लिंबलोण केलें आजी ||५||
मज सावळ्यानें घातियेली मिठी आता माझ्या पोटी, नारायणा ||६||
देह माझा देव सावळा गोविंद उभा रे गोविंद नारायण ॥७॥
अंगावरी लोट पूर दाट आला संत हे लावला नारायण ||८||
चैतन्यं चेतलें भक्ती मुक्तावली मुलीची माउली नारायण ||१||
जनी नामयाची मूर्ती गोविंदाची उभी आनंदाची पंढरीत ।।१०।।
३९०
हाचि नेम माझा न फिरे माघारी राहिले शेजारीं गोविंदाच्या ॥१॥
धन्य माझा जन्म केलें, रे वा, येणें विटेवरी जेणें वस्ती केली ॥२॥
नामयाची जनी भक्तीचें अंजन लाधले निधान विटेवरी ॥३॥
३९१
धन्य सर्व काळ धन्य तो सुदिन धन्य हा निधान ज्ञानदेव ।।१।।
बारा शर्तें अठरा दुर्मुख संवत्सर । तिथी गुरुवासर त्रयोदशी ।।२।।
ऋतु कृष्णपी कार्तिक मास बसे समाधीस ज्ञानराव ॥३॥
नामयाची जनी लागतसे चरणीं । ज्ञानेश्वरी ध्यानीं जपतसे ॥ ४॥
३९२
धन्य वंश जयाचा वारकरी पंढरीचा ।।१।।
जन्मोजन्मीचा अंकिला। त्यांनी देव ऋषी केला ॥२॥
हाय पितरा उल्हास । यमपुरी नाही त्यास ।। ३।।
धन्य तयाची जननी म्हणे नामयाची जनी ।।४।।
शेतमालाची मोफत जाहिरात करण्या साठी कृषी क्रांती ला अवश्य भेट द्या