काळी कोसी कपिला धेनुरे – संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग २०४

काळी कोसी कपिला धेनुरे ।
तिचें दुभतें काय वानुरे ।
तिसी बापमाय दोन्ही नाहींरे ।
ते असक्रिया वेगळी पाहेरे कान्हो ॥१॥
ते अखरीं चरेरे ।
सर्वसाक्षी वरती जायरे कान्हो ॥२॥
पैल येकी सहस्त्रमुखीरे ।
तिहीहुनि येकी आहेरे ।
तिचीं नावें अनंत पाहेरे ।
तिसी बापमाय कोणरे कान्हो ॥३॥
बापरखुमादेविवरी विठ्ठली पाहेरे ।
ते पुंडलिकाचे द्वारीं जायेरे ।
तिचें दुभतें अपरंपाररे ।
तें दुभतें सहस्त्रधारीरे कान्हो ॥४॥

अर्थ:-

एक काळी कपिला गाय आहे. तिचे दुभते काय वर्णन करावे?तिला आईबाप दोन्हीही नाही. (अजन्मा असल्यामुळे) आणि असक्रिया म्हणजे ती सर्वाहून वेगळी आहे. ती आपल्या अखरी म्हणजे चरणाच्या जागी चरत आहे. व ती सर्वांची साक्षी आहे. दुसरी जी एक सहस्रमुखी गाय आहे. व आणखी एक तीन गुणांच्या पलीकडची गाय निर्गुण अशी आहे. तिला अनंत नावे आहेत. तिचे आईबाप कोण आहेत सांग पाहू. ती गाय म्हणजे माझे पिता व रखुमादेवीचे पती जे श्रीविठ्ठल हे असून पुंडलिकाचे द्वारांकडे गेलेले आहेत. तिचे दुभते अपरंपार म्हणजे हजारोधारांनी ती दूध देत आहे.असे माऊली सांगतात.