संत साहित्य

  गुजरातमध्ये सौराष्ट्रात वसलेले सोरटी सोमनाथ मंदिर हे बारा ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे. देशातील प्राचीन तीर्थस्थळांत सोमनाथ मंदिराचा समावेश होतो. त्याचा उल्लेख स्कंदपुराण, श्रीमदभागवत गीता, शिव पुराणात आढळतो. वेद, ऋग्वेदातही सोमेश्वर महादेवाचा महिमा वर्णिला आहे. हे मंदिर ऐतिहासिकदृष्ट्याही महत्त्वाचे आहे. हे मंदिर एवढे वैभवशाली होते, गझनीच्या मोहम्मदाने त्यावर अनेकदा आक्रमण करून ते लुटले. या मंदिराचा विध्वंसही …

मंगसुली हा भारतातील उत्तर कर्नाटक येथे स्थित एक गाव आहे.  हे कर्नाटकातील बेलगाम जिल्ह्यातील अथानी तालुक्यात आहे. त्यात मराठी आणि कन्नड भाषिक लोक आहेत. धार्मिक महत्त्व मंगसुली दक्षिण महाराष्ट्र आणि उत्तर कर्नाटकच्या भागातील खांडोबा या मंदिरासाठी प्रसिद्ध आहे. मंगलुली हे नाव “मल्ला” (राक्षसांचे नाव) आहे – “सुली” (मारे). असे म्हटले जाते की फर्थ खांडोबा या ठिकाणी मल्लाला मारतात. फर्ट खंडोबा, मल्हारी किंवा मल्लारीचे दुसरे नाव कन्नड …

हिंदू पंचांगानुसार कृष्ण पक्षात येणार्‍या चतुर्थीस संकष्ट चतुर्थी किंवा संकष्टी चतुर्थी म्हणतात. एका वर्षात १२ आणि त्यावर्षी अधिकमास आल्यास १३ संकष्टी चतुर्थी येतात. प्रत्येक गणपतीच्या ठिकाणी हा दिवस विशेष भक्तिभावाने साजरा होतो.गणेशाच्या उपासनेत या दिवसाचे महत्व विशेष आहे. व्रत संकष्ट चतुर्थी हे एक व्रत आहे. ते पुरुष व स्त्रिया दोघांनी करायचे असते. हे व्रत दोन प्रकारांनी करतात. १. मिठाची …

सप्तशृंगी देवी नाशिक जिल्ह्यातील वणी येथे सप्तशृंगी देवीचे (जगदंबेचे) मंदिर आहे. पुराणात उल्लेखलेल्या १०८ पीठांपैकी महाराष्ट्रात असलेल्या देवीच्या साडेतीन पीठांपैकी ते अर्धे पीठ आहे, अशी मान्यता आहे. बाकीची तीन पीठे म्हणजे, कोल्हापूरची महालक्ष्मी, तुळजापूरची तुळजाभवानी व माहूरची रेणुका. १८ हातांच्या या जगदंबा देवीच्या दर्शनासाठी देशभरातून भाविक येतात. सप्तशृंगगडाच्या पायथ्याशी असलेल्या दरेगाव या गावात उत्तम खवा मिळतो. सप्तशृंगी देवी मंदिर सप्तशृंगी हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील एक …

स्थान: इस्ट गोदावरी जिल्हा, आंध्रप्रदेश सत्पुरूष: श्रीपाद श्रीवल्लभ स्वामी महाराज  विशेष: श्रीपाद श्रीवल्लभ जन्मस्थान, कुकुटेश्वर मंदिर, अनघा लक्ष्मी  मंदिर, सत्यनारायण मंदिरपादुका: श्रीपाद पादुका श्रीपादांचे जन्मस्थान आंध्र प्रदेशात ‘पीठापूर’ गावी एक आपळराजा नावाचा आपस्तंब शाखेचा ब्राह्मण राहत होता. त्याची पतिव्रता भार्या सुमति नित्य अतिथि-पूजा करीत असे. एकदा ब्राह्मणाच्या घरी श्राद्ध असताना श्रीदत्तात्रेय अतिथी स्वरूपात आले. ब्राह्मण भोजन झाले नव्हते. त्यावेळी आपळाराजा घरी नव्हते. …

पंढरीतील हा परंपरागत असलेला पितळी वस्तू बनवण्याचा व्यवसाय ओतारी समाज गेली अनेक वर्षे करीत आहे. यामध्ये मूर्ती, टाळ, घंटा, पंचपळी, पात्र, समई, दिवे तयार करण्यात ओतारी समाजासह अनेकांनी आजही हा व्यवसाय जपला आहे. यामुळे पंढरीत तयार होणारा हा पितळी  टाळ महाराष्ट्राच्या कानाकोपर्‍यात घुमतो आहे.  पंढरी हे वारकरी संप्रदायाचे माहेरघर आहे. वारकरी संप्रदायात टाळ, मृदंग, विणा, …

शिर्डी : गुरु पौर्णिमेनिमित्त शिर्डीत उत्सवाला प्रारंभ झाला आहे. तीन दिवस चालणाऱ्या उत्सवाला आज सकाळी साईबाबांच्या काकड आरती नंतर सुरुवात झाली आहे. गुरुपौर्णिमेनिमित्त साईबाबांच्या दर्शनासाठी देशभरातून भाविकांनी गर्दी केली आहे. उद्या मुख्य दिवस असून भाविक मोठ्या संख्येने शिर्डीत दाखल होत आहेत. साईबाबांच्या भक्तांसाठी गुरुपोर्णिमा उत्सवाला मोठे महत्व आहे. देशातीलच नव्हे तर परदेशातील साईभक्त या दिवशी साईंच्या …

|| ॐ गुरूजी, सत नमो आदेश || श्रीमद भागवतात उल्लेख केल्या प्रमाणे श्री वृषभ देवांच्या शंभर पैकी “नऊ नारायण ” म्हणून प्रसिद्द असलेल्या नऊ मुलांनी जगदुद्धारार्थ अवतार धारण केले. त्यातील कवी नारायणाचे प्रथम अवतार असलेले श्री मत्स्येंद्रनाथ जी होय. श्री नवनाथ कथासार या मालू कवी विरचित दृष्टांत स्वरूप ग्रंथात उल्लेखित केल्याप्रमाणे कवी नारायणांनी मत्स्याच्या पोटी …

आषाढ मासाच्या शुक्ल पक्षातील एकादशीला ‘देवशयनी (देवांच्या निद्रेची)’ आणि वद्य पक्षातील एकादशीला ‘कामिका एकादशी’, असे म्हणतात. भारतीय संस्कृतीत सन्मार्गांने वागावे, सत्याचरण करावे यासाठी मानवास विविध व्रते करण्यात सांगितले आहे. आपल्या मनातील अशुभ विचारांचे पदोपदी मानवी मनावर आक्रमण होत असते हे कोणी नाकारु शकत नाही. मानव व पशु यातील महत्त्वाचा फरक निती अनितीचे परिक्षण करणारी बुद्धि …

रिंगण म्हणजे काय ? पालखी सोहळ्यातले एक महत्वाचे आकर्षण म्हणजे रिंगण. हा कार्यक्रम पालखीत सहभागी वारकऱ्यांबरोबरच स्थानिक लोकांचा व माध्यमांच्या आकर्षणाचा विषय असतो . रिंगण म्हणजे एक प्रकारचा खेळ म्हणता येईल. रिंगण चा शब्दशः अर्थ म्हणजे वर्तुळ . रिंगण म्हणजे म्हणजे पालखी भोवती गोल फिरणे. रिंगणचे ठिकाण म्हणजे मोठे मैदान. प्रत्येक पालखी सोहळ्याची रिंगणाची ठिकाणे …