त्रिभुवना परतें दाविसी दुरी - संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग ५१३

त्रिभुवना परतें दाविसी दुरी – संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग ५१३

त्रिभुवना परतें दाविसी दुरी ।
आधीं तूं आपुली शुध्दी करी ।
उदयो अस्तु कवणिये घरीं ।
पिंडा माझारीं सांग बापा ॥१॥
जाग्रतीमध्यें कवण जागत ।
सुषुप्ती मध्यें कवण निद्रिस्त ।
दोघे भ्रमलिया स्वप्न देखत ।
जीव कीं मन सांग पा रे ॥२॥
जाग्रति वरुन काढीं चेतना ।
सुषुप्ति मध्यें रिघता ज्ञाना ।
दोन्ही चेईलिया स्वप्ना ।
मग अनुवादती कवण ॥३॥
इंद्रीयें सूत्रें दारें दाटली ।
जागत होती तें काय झालीं ।
सांग पा कवणें ठाई लपालीं ।
मग मिळाली कवणे ठाई ॥४॥
शब्दातें नाइकती श्रवण ।
पहात पहात डोळे जाले हीन ।
नासाग्रीं ठेवूनियां सुमन ।
परि नेणिजे परिमळ ॥५॥
पाहेंपां येथें अनुवादु काईचा ।
मी माजी हरपली खुंट्ली वाचा ।
ज्ञानदेव ह्मणे सदगुरु साचा ।
अढळपदीं बैसविले ॥६॥

अर्थ:-

परमात्मस्वरूपाचा शोध करतांना तो त्रिभुवनाच्या पलीकडे आहे. असेमागील तर तू आपल्या आत्मस्वरूपाची शुद्धी आपल्या शरीरातवरून पहा. अरे तुझ्या शरीरात ज्ञानाचा उदयास्त होतो. तो कोठे होतो. जागृतीत जागा कोण असतो. सुषुप्तीत निजतो कोण. या दोन्ही अवस्थेचा लोप झाला असता स्वप्न पाहाणारे मन का जीव सांग बरे. तसेच जागृती व झोप या दोन्ही अवस्था गेल्या असता स्वप्नांत जो अनुभव येतो त्याचा अनुवाद जागृतीत कोण करतो ते सांग.इंद्रिये ही जागृतीतील आपआपल्या विषया मध्ये नेमलेली कामे करीत होती.ती सुषुप्तीत कोठे लपली. पुन्हा जागृतीत कोठून आली सुषुष्प्ती अवस्थेत त्या इंद्रियांची काय स्थिती होते पहा. कान शब्द ऐकत नाहीत. डोळे रूप पाहात पाहात लीन होतात. नाकावर फुले ठेवली तरी ते वास घेत नाही. सुषुप्तित जर मी, माझा हा भाव खुटल्यामुळे वाचा बंद झाली होते. तर अनुवाद कसा होणार पण ही सर्व ज्याच्या सत्तेवर व्यवहार करतात तो परमात्मा मात्र होता. अशा त्या अढळरूप परमात्म स्वरूपांवर माझ्या श्रीगुरू निवृत्तिरायांनी मला बसविले म्हणजे मला यथार्थ आत्मज्ञान दिले असे माऊली सांगतात.