अलक्षलक्षीं मी लक्षीं - संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग ७२७

अलक्षलक्षीं मी लक्षीं – संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग ७२७

अलक्षलक्षीं मी लक्षीं ।
तेथें दिसती दोहीं पक्षी ।
वेदां शास्त्रां हे़ची साक्षी ।
चंद्रसूर्या सहित ।
मागेन स्वानुभवअंगुले ।
पांचा तत्त्वांचे सानुलें ।
व्यर्थ इंद्रिये भोगीलें ।
नाहीं रंगले संताचरणीं ॥१॥
बाळछंदो बाबा बाळ छंदो ।
रामकृष्ण नित्य उदो ।
ह्रदयकळिके भावभेदो ।
वृत्तिसहित शरीर निंदो ।
नित्य उदो तुझाची ॥२॥
क्षीरसिंधुही दुहिला ।
चतुर्दशरत्नीं भरला ।
नेघे तेथील साउला ।
मज अबोला प्रपंचेंसी ।
दानदेगा उदारश्रेष्ठा ।
परब्रह्म तूं वैकुंठा ।
मुक्ति मार्गीचा चोहटा ।
फ़ुकटा नेघे तया ॥३॥
पृथ्वीतळ राज्यमद ।
मी नेघे नेणें हेंही पद ।
रामकृष्ण वाचे गोविंद ।
हाची छंद तुझ्या पंथे ।
मंत्र तीर्थयज्ञयाग ।
या न करि भागा भाग ।
तूंचि होऊनि सर्वांग ।
सर्वासंग मज देई ॥४॥
वृत्ति सहित मज लपवी ।
माझें मन चरणीं ठेवी ।
निवृत्ति पदोंपदीं गोवीं तुं
गोसावी दीनोध्दारण ॥
सात पांच तीन मेळा ।
या नेघे तत्त्वांचा सोहळा ।
रज तमाचा कंटाळा ।
ह्रदयीं जिव्हाळा हरि वसो ॥५॥
श्वेत पीत नेघे वस्त्र ।
ज्ञानविज्ञान नेघे शास्त्र ।
स्वर्ग मृत्यु पाताळपात्र ।
नित्य वस्त्र हरी देई ।
चंद्रसूर्य महेन्द्र पदें ।
ध्रुवादिकांची आनंदें ।
तें मी नेघे गा आल्हादें ।
तुझ्या ब्रिदें करीन घोष ॥६॥
करचरणेंसे इंद्रियवृत्ति ।
तुझ्या ठायीं तूंचि होती ।
मी माझी उरो नेदी कीर्ति ।
हें दान श्रीपति मज द्यावें ।
शांती दया क्षमा ऋध्दी ।
हेहि पाहातां मज उपाधी ।
तुझी या नामांची समाधी ।
कृपानिधी मज द्यावी ॥७॥
बापरखुमादेविवरु तुष्टला ।
दान घे घे म्हणोनि वोळला ।
अजानवृक्ष पाल्हाईला ।
मग बोलिला विठ्ठल हरी ।
पुंडलिके केलेरे कोडें ।
तें तुवां मागीतलेरे निवाडें ।
मीं तुज ह्रदयीं सांपडे ।
हे त्त्वां केलें ज्ञानदेवा ॥८॥

अर्थ:-

एकूण लक्षणेचे तीन प्रकार आहेत. जहत्, अजहत्, आणि जहदजहत् म्हणजे भागत्याग लक्षणा या तिन्हीही लक्षणेचा विषय न होणारा म्हणून त्या परमात्म्याला अलक्ष असे म्हणतात. अशा परमात्म्याच्या ठिकाणी मी लक्ष देऊ गेलो असता, त्यापरमात्म्याच्या ठिकाणी माया उपाधीमुळे जीव-ईश्वर हे भाव हेच दोन पक्षी म्हटलेआहे. म्हणून माझ्या म्हणण्याला चंद्रसूर्यादि देवतासहित, वेदशास्त्राची साक्ष आहे. आतां मी त्या पाडुंरगरायाकडे ब्रह्मानुभव हट्ट धरुन मागून घेणार आहे.आतांपर्यंत पंच महाभूतांचे असलेले हे लहानसे अंगरखे माझ्या अंगावर होते. त्यामुळे निष्कारण इंद्रियाच्याद्वारा विषयांचे सेवन केले. आणि त्यांच्या कृपाप्रसादानें. कृतार्थ होणार अशा संतांची मात्र मी संगती केली नाही. पांडुरंगा, बाळकाला हाच छंद लागावा. रामकृष्णाच्या स्वरुपाचा नित्य उदय अंतःकरणांत व्हावा, वृत्तिसहित शरीराच्या ठिकाणी तुच्छ बुद्धि व्हावी आणि नित्य उदय तुझ्या नामाचा असावा.