संत एकनाथ अभंग २५७४ते२७८०
संत एकनाथ अभंग २५७४ते२७८० – संत एकनाथ गाथा
कलिप्रभाव
२५७४
येऊनि नरदेहीं वायां जाय । नेणें संतसंग कांहीं उपाय ॥कली वाढलासे अधम । ब्रह्माण सांडिती आपुलें कर्म ॥२॥
शुद्ध याति असोनि चित्त । सदा नीचाश्रय करीत ॥३॥
देवपूजा नेणें कर्म । न घडे स्नानसंध्या धर्म ॥४॥
ऐसा कलीचा महिमा । कोणी न करी कर्माकर्म ॥५॥
एका जनार्दन शरण । घडो संतसेवा जाण ॥६॥
२५७५
मंत्रतंत्राची कथा कोण । गाइत्री मंत्र विकिती ब्राह्मण ॥१॥
ऐसा कलीमाजीं अधर्म । करिताती नानाकर्में ॥२॥
वेदशास्त्रीं नाहीं चाड । वायां करिती बडबड ॥३॥
एका जनार्दनीं धर्म । अवघा कलीमाजीं अधर्म ॥४॥
२५७६
कलीमाजीं नोहे अनुष्ठान । कालीमाजीं नोहे हवन । कालीमाजीं नोहे पठण । नोहे साधन मंत्राचें ॥१॥
नोहे योगयागाविधी । नसती अंगीं ते उपाधी । वाढतसे भेदबुद्धी । नोहे सिद्धि कोणती ॥२॥
न चले कर्माचें आचरण । विधिनिषेधांचे महिमान । लोपली तीर्थे जाण । देवप्रतिमा पाषाण ॥३॥
न ठाके कोणाचा कोठें भाव । अवघा लटिका वेवसाव । एका जनार्दनीं भेव । जेथें तेथें वसतसे ॥४॥
२५७७
कोणासी न कळे अवघे जहाले मूढ । म्हणती हें गुढ वायां शास्त्र ॥१॥
आपुलाला धर्म नाचरती जनीं । अपीक धरणी पीक न होय ॥२॥
अनावृष्टी मेग न पडे निर्धार । ऐसा अनाचार कलीमाजीं ॥३॥
एका जनार्दनीं नीचाचा स्वभाव । न कळे तया भाव कोण कैसा ॥४॥
२५७८
पंडित शास्त्री होती नीच याती । त्यांचे ऐकताती नीति ते धर्म ॥१॥
स्वमुखें ब्राह्मण न करती अध्ययन । होती भ्रष्ट जाण मद्यपी ते ॥२॥
नीचाचें सेवक करती घरोघरीं । श्वानाचिये परी पोट भरती ॥३॥
एका जनार्दनीं आपुलीं स्वधर्म । सांडुनियां वर्म होती मुढ ॥४॥
२५७९
या पोटाकारणें न करावें तें करिती । वेद ते विकिती थोर याती ॥१॥
नीचासी शब्दज्ञान सांगती ब्राह्मण । ऐकती ब्रह्माज्ञान त्यांचें मुखें ॥२॥
श्रेष्ठवर्ण होउनी नीचकर्म करिती । कांहीं न तें भीती पुण्यपापा ॥३॥
एका जनार्दनीं सांडोनि आचार । करिती पामर नानामतें ॥४॥
२५८०
कलियुगामाजीं थोर जाले पाषांड । पोटासाठीं संत जाले उदंड ॥१॥
नाहीं विश्वास संतदया मानसीं । बोलती वायांविण सौरस अवघा उपहासी ॥२॥
वेद पठण शास्त्रें संभाषे पुराणमत । अवघें बोधोनि ठेविती बोलती वाचाळ मत्त ॥३॥
देव भजन संतपुजन तीर्थ महिमान न कळे मुढ । ऐसें कलियुगीं जाले जाणत जाणत दगडा ॥४॥
एका जनार्दनीं काया वाचा राम जपा । सोपें हें साधन तेणें नोहे पुण्यपापा ॥५॥
२५८१
अल्प ते आयुष्य धन कलीं । मर्यादा हे केली संतजनीं ॥१॥
जनमय प्राण न घडें साधन । नोहे तीर्थाटन व्रत तप ॥२॥
असत्याचें गृह भरलें भांडार । अवघा अनाचार शुद्धबुद्ध ॥३॥
एका जनार्दनीं म्हणोनि । येते कींव । बुडताती सर्व महाडोहीं ॥४॥
२५८२
कोण मानील हा नामाचा विश्वास । कोण होईल उदास सर्वभावें ॥१॥
कलियुगामाजीं अभाविक जन । करती उच्छेदन भक्तिपंथा ॥२॥
नानापरीचीं मतें नसती दाविती । नानामंत्र जपती अविधीनें ॥३॥
एका जनार्दनीं पातकाची राशी । नाम अहर्निशीं न जपती ॥४॥
२५८३
वंदुं अभाविक जन । ऐकावेंक साधन पावन । कलियुगीं अज्ञान । अभाविक पैं होती ॥१॥
न कळे श्रुती वेदशास्त्र । पुराण न कळे पवित्र । ज्ञान ध्यान गायत्री मंत्र । जप तप राहिलें ॥२॥
यज्ञ यागादिक दान । कोणां न कळें महिमान । अवघे जाहले अज्ञान । न कळे कांहीं ॥३॥
लोपले मंत्र औषध । गाईस न निघे दुग्ध । पतिव्रता ज्या शुद्ध । व्यभिचार करिती ॥४॥
ऐसियानें करावें काय । तिहीं ध्यावें विठ्ठल पाय । एका जनार्दनीं ध्याय । विठ्ठल नाम आवडी ॥५॥
वेषधाऱ्याच्या
२५८४
कलिमाजीं दैवतें उघड दिसती फार । नारळ आणि शेंदुर यांचा भडिमार ॥१॥
लटिका देव लटिका भक्त लटिके सर्व वाव । सात धान्याचें धपाटे मागती काय त्यांचा बडिवार ॥२॥
तेल रांधा मागती मलीदा वरती काजळ कुंकूं । फजीतखोर ऐसें देव तयाचें तोडावर थुंकु ॥३॥
एका जनार्दनीं सर्वभावें सोपा पंढरीराव । तया सांडोनी कोण पुसे या देवाची कायसी माव ॥४॥
२५८५
भक्त रागेला तवकें । देव फोडोनि केलें कुटकें ॥१॥
कटकट मूर्ति मागुती करा । मेण लावुनी मूर्ति जडा ॥२॥
न तुटे न जळे कांहीं न मोडे । त्या देवाचे केलें तुकडे ॥३॥
रांडवा म्हणती आगे आई । कैसा देव फोडिला बाई ॥४॥
जवळींच शुद्ध असतां देवो । भक्तांसी पडीला सदेवो ॥५॥
शाळीग्रामक शुद्ध शिळा । हारपलीया उपवास सोळा ॥६॥
चवदा गांठींचा बांधिला दोरा । तोही अनंत नेला चोरा ॥७॥
अनंतासी अंतु आला । भक्ता तेथें खेदु जाहला ॥८॥
एका जनार्दनीं भावो । नाहीं तंव कैंचा देवो ॥९॥
२५८६
देव म्हणती मेसाबाई । पूजा अर्चाकरिती पाही ॥१॥
नैवेद्य वहाती नारळ । अवघा करिती गोंधळ ॥२॥
बळेंचि मेंढरें बोकड मारिती । सुकी रोटी तया म्हणती ॥३॥
बळेंचि आणिताती अंगा । नाचताती शिमगी सोंगा ॥४॥
सकळ देवांचा हा देव । विसरती तया अहंभाव ॥५॥
एका जनार्दनीं ऐसा देव । येथें कैसा आमुचा भाव ॥६॥
२५८७
प्रेमें पूजी मेसाबाई । सांडोनियां विठाबाई ॥१॥
काय देईल ती वोंगळा । सदा खाय अमंगळा ॥२॥
आपुलीये इच्छेसाठीं । मारी जीव लक्ष कोटी ॥३॥
तैसी नोहे विठाबाई । सर्व दीनाची ती आई ॥४॥
न सांडीची विठाबाई । एका जनार्दना पाहीं ॥५॥
२५८८
सांडोनियां विठाबाई । कां रें पूजितां मेसाई ॥१॥
विठाबाई माझी माता । चरणीं लागो इचे आतां ॥२॥
अरे जोगाई तुकाई । इजपुढें बापुड्या काई ॥३॥
एका जनार्दनीं माझीं आई । तिहीं लोकीं तिची साई ॥४॥
२५८९
आलों ऐकोनी खंडोबाची थोरी । वाघा होऊनि मज मागा म्हणती वारी ॥१॥
ठकलों ठकलों वाउगा सीण । वारी मागतां पोट न भरे जाण ॥२॥
सदा वागवी कोटंबा आणि झेंडा । रांडापोरें त्यजिलीं जालों काळतोंडा ॥३॥
गेले दोनी ठाव आतां कोठें उरला वाव । एका जनार्दनीं भेटवा मज पंढरीरावो ॥४॥
२५९०
पूजिती खंडेराव परत भरिती । विठ्ठल विठ्ठल न म्हणती अभागी ते ॥१॥
लावुनि भंडार दिवटा घेती हातीं । विठ्ठल म्हणतां लाजती पापमती ॥२॥
ऐसियासी भाव सांगावा तो कवण । एका जनार्दनी काय वाचा शरण ॥३॥
२५९१
फजितीचे देव मागती घुटीरोटी । आपणासाठीं जगा पीडितो काळतोंडें मोठीं ॥१॥
नको तया देवा आठवा मजसी । विठ्ठल मानसीं आम्हीं ध्याऊं ॥२॥
अविचारी देव अविचारी भक्त । देवाकारणें मारिती पशुघात ॥३॥
एका जनार्दनीं जळो जळो ऐसा देव तो भांड । विठ्ठल विठ्ठल न म्हणे त्याचें काळें तोंड ॥४॥
२५९२
म्हणती देव मोठे मोठे । पूजिताती दगडगोटे ॥१॥
कषाट नेणती भोगिती । वहा दगडातें म्हणती ॥२॥
जीत जीवा करुनि वध । दगडा दाविती नैवेद्य ॥३॥
रांदापोरें मेळ जाला । एक म्हणतो देव आला ॥४॥
नाक घासुनी गव्हार । देवा म्हणती गुन्हेगार ॥५॥
एका जनार्दनीं म्हणे । जन भुललें मुर्खपणें ॥६॥
२५९३
पाषाणाची करूनि मूर्ति । स्थापना करिती द्विजमुखें ॥१॥
तयां म्हणताती देव । विसरुनि देवाधिदेव ॥२॥
मारिती पशूंच्या दावणी । सुरापाणी आल्हाद जयां ॥३॥
आमुचा देव म्हणती भोळा । पहा सकळां पावतसे ॥४॥
ऐशा देवा देव म्हणे न कोणीही । एका विनवी जनार्दनीं ॥५॥
२५९४
प्रतिमेचा देव केला । काय जाणें ती अबला ॥१॥
नवस करिती देवासी । म्हणती पुत्र देई वो मजसी ॥२॥
न कळेचि मुढा वर्म । कैसें जाहलेंसे कर्म ॥३॥
प्रतिमा केलीसे आपण । तेथें कैचे देवपण ॥४॥
देव खोटा नवस खोटा । एका जनार्दनीं रडती पोटा ॥५॥
२५९५
देव दगडाचा भक्त तो मेणाचा । एका दोहींचा विचार कैसा ॥१॥
खरेपणा नाहीं देवाचे ते ठायीं । भक्त अभाविक पाहीं दोन्हीं एक ॥२॥
एका जनार्दनीं ऐसें देवभक्तपण । निलाजेर जाण उभयतां ॥३॥
२५९६
करूनि नवस मागती ते पुत्र । परी तो अपवित्र होय पुढे ॥१॥
नासोनियां धर्म करी वेडेचार । भोगिती अघोर पापमती ॥२॥
सदा सर्वकाळ निंदावें सज्जन । काया वाचा मन परद्रव्या ॥३॥
परनारी देखतां सुख वाटे मनीं । भोगी वित्त हानी पाप जोडे ॥४॥
ऐसिया पामरा दंड तो कोण । तयाचे वदन कृष्णवर्ण ॥५॥
एका जनार्दनीं नवासाचें फळ । कुळीं झाला बाळ बुडवणा ॥६॥
२५९७
जयाचेनि तुटे भवबंधन । तयासी जाण विसरती ॥१॥
करिती आणिकांची सेवा । ऐसे ते अभागी निर्दैवा ॥२॥
मुळींच नाहीं देवपण । तेथें करिती जप ध्यान ॥३॥
विसरूनि खर्या देवासी । भुलले आपुल्या मानसीं ॥४॥
सत्य सत्य बुडती जनीं । एका शरण जनार्दनीं ॥५॥
२५९८
वोस घर वस्तीस काह्मा । तैसें देवा कोण पुसे ॥१॥
सांडोनियां पंढरीराणा । वोस राना कोण धांवे ॥२॥
घेती मासांचें अवदान । देवपण कैंचे तेथें ॥३॥
ऐसिया देवासी पुजणें । एका जनार्दनीं खोटें जिणें ॥४॥
२५९९
येउनी नरदेहा भूतातें पूजिती । परमात्मा नेणती महामुर्ख ॥१॥
दगडाच्या देवा सेंदुराचा भार । दाविती बडीवार पूजनाचा ॥२॥
रांडापोरें घेती नवासाची बगाड । नुगवे लिगाड तयाचेनि ॥३॥
आपण बुडती देवा बुडविती । अंतकाळी होती दैन्यावाणें ॥४॥
एका जनार्दनीं ऐसिया देवा । जो पूजी गाढवासम होय ॥५॥
२६००
भजन चालिलें उफाराटें । कवण जाणें खरें खोटें ॥१॥
जवळी असतां देव । भक्तां उपजला संदेह ॥२॥
सचेतन तुळशी तोडा । वाहाती अचेतन दगडा ॥३॥
बेला केली ताडातोडी । लिंगा लाखोली रोकडी ॥४॥
आग्निहोत्राचा सुकाळ । शमी पिंपळासी काळ ॥५॥
तिन्हीं देव पिंपळांत । अग्निहोत्रीं केला घात ॥६॥
मुख बांधोनी बोकड मारा । म्हणती सोमयाग करा ॥७॥
चवदा गांठींचा अनंत दोरी । तो प्रत्यक्ष नेला चोरी ॥८॥
शालिग्राम शुद्ध शिळा । हारपलीया उपवास सोळा ॥९॥
एका जनार्दनीं एक भाव । कुभाविका कैंचा देव ॥१०॥
२६०१
प्रतिमा देव ऐसा ज्याचा भाव । न करी निर्वाहो अंगो अंगीं ॥१॥
असतां सर्वत्र बाहेरी अंतरीं । संतुष्टा भीतरीं म्हणे देव ॥२॥
तेचि ते द्वारका तेचि हें पंढरी । सर्वत्र न धरी तोचि भाव ॥३॥
तीर्थयात्रा करी देवक असे क्षेत्रीं । येर काय सर्वत्री वोस पडलें ॥४॥
पुण्य क्षेत्रीं पुण्य अन्य क्षेत्रीं पाप । नवल संताप कल्पनेचा ॥५॥
एका जनार्दनीं स्वतः सिद्ध असे । नाथिलेंची पिसें मत वाद ॥६॥
२६०२
देव देहीं आहे सर्व ते म्हणती । जाणतिया न कळे गती देव नेणे ॥१॥
ऐसें ते भुलले देवा विसरले । तपताती वहिले करुनी कष्ट ॥२॥
देवाची ती भेटी नाहीं जाहली तया । शिणताती वायां कर्महीन ॥३॥
एका जनार्दनीं जवळी असोनी देव । कल्पनेंन वाव केला मनें ॥४॥
२६०३
सर्वात्मक भरला देवो । तेथें न ठेविती भावो ॥१॥
ऐशी भुललीं कर्मासी । आचरती तीं दोषासीं ॥२॥
सर्व ठायीं व्यापक हरी । कोण द्वेषी कोण वैरी ॥३॥
ऐसे अभागी ते हीन । भोगीताती जन्मपतन ॥४॥
नको ऐसें ब्रह्माज्ञान । एका जनार्दनीं शरण ॥५॥
२६०४
देव सर्वाठायीं वसे । परि न दिसे अभाविकां ॥१॥
जळीं स्थळीं पाषाणीं भरला । रिता ठाव कोठें उरला ॥२॥
जिकडे पाहे तिकडे देव । अभाविकां दिसे वाव ॥३॥
एका जनार्दनीं नाहीं भाव । तंव तया न दिसे देव ॥४॥
२६०५
लटिक्या भावाचें । देवपण नाहीं साचें ॥१॥
भाव नाहीं जेथें अंगी । देव पाहतां न दिसे जगीं ॥२॥
सर्व काळ मनीं कुभाव । जैसा पाहे तैसा देव ॥३॥
लटिकी भंड फजिती । एका जनार्दनीं निश्चिती ॥४॥
२६०६
देहीं असोनियां देव । वाउगा करिती संदेहो ॥१॥
जाय देवळासी स्वयें । मनीं आशा दुसरी वाहे ॥२॥
बैसोनीं कीर्तनीं । लक्ष लावी सदां धनीं ॥३॥
करुं जाय तीर्थयात्रा । गोविलें मन विचारा ॥४॥
ऐशियासी न भेटे देव । एका जनार्दनीं नाही भाव ॥५॥
२६०७
ब्रह्मा एक परिपूर्ण । तेथें नाहीं दोष गुण ॥१॥
पराचा देखती जे दोष । तेचि दोषी महादोषी ॥२॥
ब्रह्मीं नाहें दोष गुण । पाहती ते मुर्ख जाण ॥३॥
जे गुणदोषी देखती । एका जनार्दनीं नाडती ॥४॥
२६०८
मी तेचि माझी प्रतिमा । तेथें नाहीं आन धर्मा ॥१॥
तेथें असे माझा वास । नको भेदे आणि सायास ॥२॥
कलियुगीं प्रतिमेपरतें । आसना साधन नाहीं निरुतें ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । दोन्हीं रूपें देव आपण ॥४॥
ब्राम्हण
२६०९
स्नानसंध्या शौचाचार । स्वधर्म नावडे साचार ॥१॥
कनकफळ नाम गोमटें । बाहेर आंत दिसे कांटे ॥२॥
शरीर श्वेत निर्नासिक । तोंडाळ ओढाळ पतिनिंदक ॥३॥
ऐशीं आचारहीन बापुडीं । एका जनार्दनीं न धरी जोडी ॥४॥
२६१०
सुंदर विभुति लावी अंगीं । मिरवी जगीं भूषण ॥१॥
घालूनियां गळां माळा । वागवी गबाळा वोंगळ ॥२॥
नेणे कधीं योगयाग । दावी सोंग भाविका ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । नाहें तेथें कदा देव ॥४॥
२६११
द्रव्याचिया लोभें । तीर्थामध्यें राहती उभे ॥१॥
सांगती संकल्प ब्राह्मण । तेणें निर्फण तीर्थ जाण ॥२॥
संकल्पानें नाड । उभयतां ते द्वाड ॥३॥
संकल्पाविरहित धन । एका जनार्दनीं पावन ॥४॥
२६१२
नवल दंभाचें कौतुक । अग्नहोत्री म्हणती याज्ञिक ॥१॥
मंत्रतंत्राची कथा कोण । मुख्य गायत्री विकिती ब्राह्मण ॥२॥
आम्ही स्वधर्मनिष्ठ पावन । दंभें म्हणती आपणा जाण ॥३॥
दांभिकांची भक्ति वाव । एका जनार्दनीं नाहीं ठाव ॥४॥
२६१३
वेदाचिया बोला कर्मातें गोंविला । परी नाहीं भजला संतालागीं ॥१॥
घोकूनियां वेद द्वैत नवजाय । वाउगाची होय श्रम तया ॥२॥
तया अद्वैताच्या वाटां जायतो करंटा । शीण तो अव्हाटा आदिअंत ॥३॥
एका जनार्दनीं संतांसी शरण । गेलीया पठण सर्वजोडे ॥४॥
विद्यावंत
२६१४
विद्या जलिया संपूर्ण । पंडित पंडिता हेळसण ॥१॥
धन जालिया परिपुर्ण । धनाढ्यासी हेळसण ॥२॥
कळतां आत्मज्ञान स्थिति । भलत्यासवें वाद घेती ॥३॥
वृश्चिका अंगीं विष थोडें । तैसा वादालागीं चढे ॥४॥
भुलोनि पामर । एका जनार्दनीं बुडवी घर ॥५॥
वेदपाठक
२६१५
वेदविधि कांही न कळे पाठका । गुणदोष देखा मलीन सदा ॥१॥
दशग्रंथीं ज्ञान होतांचि जाण । निंदितो देखोन भलत्यासी ॥२॥
सर्व ब्रह्मरुप ऐसें बोले वेद । तेथें वादावाद उरला नाहीं ॥३॥
ओऽहं सोऽहं कोऽहं नाहीं ठाव । उगेचि गौरव मिरवी ज्ञान ॥४॥
एका जनार्दनीं ब्रह्माज्ञानासाठीं । हिंडताती कोटी जन्म घेत ॥५॥
२६१६
वेद बोलिला जो जो गुण । तो तो नव्हेची पठण ॥१॥
वेदें सांगितलें न करी । ब्रह्माद्वेषीं दुराचारी ॥२॥
न करा सुरापान । कन्या-गो-विक्रय जाण ॥३॥
ऐसे वेदाची मर्यादा । न कळेचि मतिमंदा ॥४॥
निजमुखें स्वयें बोले वेदु । न करावा परापवादु ॥५॥
एका जनार्दनीं शरण । वेदाचें नोहे आचरण ॥६॥
२६१७
करुनी वेदशास्त्र पठण । निर्धारितां निज ज्ञान ॥१॥
करुनी वेदशास्त्र श्रवण । होय शिश्वोदरपरायण ॥२॥
महा मोहो गिळिला ज्ञाना । शरण एका जनार्दना ॥३॥
२६१८
वेदशास्त्र वक्ता अति निःसीम पाही । सिद्धान्त बोलतां उरीं ठेवी कांहीं ।
लयलक्ष ध्यान मुद्रा दावी आपुलें ठायीं । वेडे वेडे चार करितां मोक्ष न ये हातां ॥१॥
तो खूण वेगळी विरळा जाणें एक । जाणीव ग्रासोनी त्यासी बाणे देख ॥ध्रु०॥
अष्टांग योग जाणे मंत्र तंत्र कळा । प्रबोध भक्तीनें वश्य सिद्धि सकळा ।
वर्म चुकला भाग्यहीन अंधळा । मी कोण हेंचि नेणें कळ त्या विकळा ॥२॥
सिद्धान्त एक निका सावध ऐका । सुखासी मेळवितें वर्म नातुडे फुका ।
भाव धरुनी संतापायीं नाम वोळखा । तैंचे एका जनार्दनीं भेटी देखा ॥३॥
पुराणिक
२६१९
पतनाच्या भया नोळखे पामर । करी वेरझार नानापरी ॥१॥
नायके कीर्तन न पाहे पंढरी । वैष्णवाचे दारीं न जाये मूढ ॥२॥
नानापरीचे अर्थ दाखवी वोंगळ । सदां अमंगळ बोले जना ॥३॥
हिंडे दारोदारीं म्हणे पुराणिक । पोटासाठी देख सोंग करी ॥४॥
वाचळ आगाळा बोलों नेदी लोकां । एका जनार्दनीं देखा फजीत होय ॥५॥
२६२०
भांडाचें तोंड भांड पुराण । वरी शिमग्याचा सण ॥१॥
काय उणें मग भांडा । बोलती वाउगें तें तोंडा ॥२॥
वेद शास्त्र नीति नाहीं । सैरावैरा बोलणें पाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं पाषांड । म्हणोनि फोडो त्याचें तोंड ॥४॥
२६२१
सांगें ब्रह्माज्ञान गोष्टी । माते पाहतां होती कष्टी ॥१॥
काय ज्ञान ते जाळावें । वदन तयाचें तें न पाहावें ॥२॥
करी कथा सांगें पुराण । वायां मिरवी थोरपण ॥३॥
जन्मला जिचें कुशीं । तिसीं म्हणे अवदसा ऐसी ॥४॥
ऐसें नसो तें संतान । एका विनवी जनार्दन ॥५॥
२६२२
आवाडीने माता बोले बाळकासी । तंव तो म्हणे विवसा पाठी लागे ॥१॥
सांगे लोकांपाशीं ब्रह्मज्ञान । झाला स्त्रीं आधीन स्वदेंहें तो ॥२॥
बैसोनी बाजारीं सांगे ज्ञान गोष्टी । मातेसी करंटी म्हणे नष्ट ॥३॥
एका जनार्दनीं ते जन अधम । चौर्याशीं लक्ष जन्म भोगिताती ॥४॥
२६२३
सांगे बहु सोपया गोष्टी । करूं नेणो तो हातवटी ॥१॥
ऐसें याचें नको ज्ञान । ज्ञान नोहें तें पतन ॥२॥
सांगे लोका उपदेश । आपण नेणें तो सायास ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । त्याची अमंगळ वाणी ॥४॥
२६२४
सांडोनी आचार करती अनाचार । ब्रह्माचा विचार न कळे ज्यांसी ॥१॥
वाहाती भार वेदाचा आधार । शास्त्रांचा संभार सांगताती ॥२॥
पुराण व्युप्तत्ती वाउग्या त्या कथा । सांगती सर्वथा हितपर ॥३॥
एका जनार्दनीं अनुभवावांचुनीं । कोरडी ती कहाणी ब्रह्माज्ञान ॥४॥
२६२५
येवढा मंत्र सोपा सांडोनी सायासीं । कां रें प्रपंचासी गुंतुनीं पडसी ॥१॥
वाचे ब्रह्मज्ञान गोष्टी ते फोल । अंतरींचे बोल सर्व वायां ॥२॥
वृंदावनाचे परी वर वर रेखा । तैसें पढतमूर्खा वेद गोष्टी ॥३॥
एका जनार्दनीं प्रपंच टाकुनीं । परमार्थ साधनीं रिघें वहिला ॥४॥
संन्यासी
२६२६
रडती पोटासाठीं । झालों म्हणती संन्यासी ॥१॥
वर्म न कळेची मुढां । होतो फजित रोकडा ॥२॥
जनीं नारायणा । अवघा भरला जनार्दन ॥३॥
तडातोडी करूनी वर्म । चुकला तो अधम ॥४॥
सर्वांठायीं नारायण । एका जनार्दनीं भजन ॥५॥
२६२७
त्यागूनियां स्त्री संन्यासी जे होती । पतना ते जाती अंतकाळीं ॥१॥
घेउनी संन्यास ध्यान पै स्त्रियांचे । गुंतलासे आशे वायां जाये ॥२॥
नारायण नामीं नाहीं पैं आचार । सर्व अनाचार स्त्रीतें लक्षी ॥३॥
एका जनार्दनीं संन्यास लक्षण । गीतेमाजीं कृष्ण बोलियेला ॥४॥
२६२८
त्यागुनी कर्म जाहला संन्यासी । ज्ञान ध्यान नाहीं मानसीं ॥१॥
शिखा सूत्र त्यागून जाण । करी दंडासी ग्रहण ॥२॥
नित्य भिक्षा पुत्राघरीं । मठ बांधोनी राहे द्वारीं ॥३॥
एका जनार्दनीं संन्यास । वायांची नाश कायेचा ॥४॥
२६२९
डोई बोडोनी केली खोडी । काया विटंबिली बापुडी ॥१॥
ऐसें नोहे निर्मळपण । शुद्ध करी कां अंतःकरण ॥२॥
राख लाउनी वरच्यावरी । इंद्रियें पीडिलीं भरोवरी ॥३॥
संध्या स्नान द्वादश टिळे । फासे घालुनी कापी गळे ॥४॥
बगळा लावूनियां टाळी । ध्यान धरुनी मत्स्य गिळी ॥५॥
पाय घालुनी आडवा । काय जपतोसी गाढवा ॥६॥
कन्येसमान घरची दासी । तिशीं व्यभिचार करिसी ॥७॥
लोकांमध्यें मिरविसी थोरी । घरची स्त्री परद्वारीं ॥८॥
श्वान आले बुद्धिपणा । चघळोनी सांडी तो वहाणा ॥९॥
एका जनार्दनीं निर्मळ भाव । तेथें द्वेषा कैंचा ठाव ॥१०॥
२६३०
दीनाचें उपार्जन करी पोटासाठीं । म्हणे मज लंगोटी द्याहो कोण्हीं ॥१॥
घेउनी संन्यास हिंडे दारोदारी । ‘ नारायण ‘ करी पोटासाठी ॥२॥
काम क्रोध वैरी सदोदित पीडी । वरी शेंडी बोडी करुनीं काई ॥३॥
व्यर्थ विटंबना करिती जनांत । संन्याशाची मात सोंग दावी ॥४॥
एका जनार्दनीं संन्यास साचा । रामनाम वाचा उच्चार करी ॥५॥
२६३१
षडवैरियांचा करावा आधीं नाश । मग सुखें संन्यास घ्यावा जगीं ॥१॥
आशा मनीषा यांचा तोडोनियां पाश । मग मुखें संन्यास घ्यावा आधीं ॥२॥
एका जनार्दनीं संकल्पाचा त्याग । सुखें संन्यास मग घ्यावा आधीं ॥३॥
२६३२
संन्यासी करी गृहस्थाश्रम । तेथें तया अधर्म वोढवला ॥१॥
करपात्रीं भिक्षा हाचि त्याचा धर्म । न करितां अधर्म स्वयें जोडे ॥२॥
नाश करावे षड्वैरी नेमें । तया संन्यास कर्में म्हणिजेती ॥३॥
एका जनार्दनीं गृहस्थाची बरा । फजिती बाजारा उभ्या होय ॥४॥
२६३३
नुपजे अनुताप ज्ञान । काय घेउनी विज्ञान ॥१॥
अनुतापाविण । व्यर्थ संन्यास ग्रहण ॥२॥
संन्यास घेतलिया पाठीं । काम नुपजावा पोटीं ॥३॥
ऐसे संन्यास लक्षण । एका जनार्दनीं खुण ॥४॥
२६३४
भिक्षेलागीं पाणीपात्र । सांठवण उदर मात्र ॥१॥
सायंकाळीं प्रातःकाळासी । भिक्षा संग्रह नसावा निश्चयेंसी ॥२॥
संग्रह यत्नाचीया चाडा । मोहोळ अवघा कडा ॥३॥
मोहोळ झाडितां त्यासी । नाश होतो मासीयासी ॥४॥
सर्व मायीक पदार्थ । एका जनार्दनीं परमार्थ ॥५॥
२६३५
वासनेंचे वसन समूळ फाडी । त्रिगुण जानवेंक तयावरी तोडी ॥१॥
यापरी जाणोनी संन्यासु घेई । गुरुवचनें सुखें विचरतु जाई ॥२॥
मन दंडिजे तोचि घेई सुंदंडु । जीवनेंविण कमंडलु अखंडु ॥३॥
एकाक्षरजप करी । क्षराक्षरातीत धरणा धरी ॥४॥
स्वानंदाचें करी करपात्र । सहजीं सहज जेवीं नारायण वक्त्र ॥५॥
एका जनार्दनीं सहज संन्यासु । सहजीं सहज तेथें न लगे आयासु ॥६॥
जपी तपी
२६३६
आहारे निर्देवा काय करसी तप । वाउगाची जप शांतीविण ॥१॥
आहारे पाररा नेणसी देवासी । वाउगा शिणसी काय काजा ॥२॥
आहारे तामसा कोण तुझी गती । संताची प्रचीति नाहीं तुज ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसा हीनभागी । भूभार जगीं वायां जाहला ॥४॥
२६३७
कामक्रोध लागले मागें । तप करुनी काय सांगें ॥१॥
कायसा जाशी वनांतरीं । कामक्रोध भरले अंतरीं ॥२॥
वनीं जाऊनियां चिंता । रात्रंदिवस घोकिशी कांता ॥३॥
योग अभ्यास न कळे वर्म । शिणतो मूढ धांवतें कर्म ॥४॥
कर्मे लिहलीं न चुके रेखा । म्हणे जनार्दनीं एका ॥५॥
२६३८
आष्टांग साधन मौनी जटाधारी । एक चरणावरी करती तप ॥१॥
वायु ते आहार असती दिंगबर । परि न कळे विचार देव कोठें ॥२॥
कैशी तया भ्रांती असोनी देव जवळा । रिगती साधन कळा हुडाकिती ॥३॥
एका जनार्दनीं तया नाहीं सुख । संतांवांचुनी देख मार्ग न लागें ॥४॥
२६३९
विसरुनी विठोबासी । भरले हव्यासी साधन ॥१॥
काय त्यांचा कले मंत्र । कोण पवित्र म्हणे तयां ॥२॥
दाविती वरी वरी भक्ति । अंतरीं युक्ति वेगळीच ॥३॥
एका जनार्दनीं जप । वाउगें तप करितो ते ॥४॥
२६४०
सर्पें दर्दुर धरियेला मुखीं । तोही मक्षिका शेखीं धरीतसे ॥१॥
तैसें ते अभागी नेणतीच काळ । वाउगा सबळ करिती धंदा ॥२॥
नेणती नेणती रामनाम महिमा । व्यर्थ तप श्रमा शिणती वायां ॥३॥
एका जनार्दनीं तपांचें हें तप । तो हा सोपा जप श्रीरामनाम ॥४॥
२६४१
जीवाचें जीवन जनीं जनार्दन । नांदतो संपूर्ण सर्व देहीं ॥१॥
वाउगी कां वायां शिणती बापुडीं । काय तया जोडी हातीं लागे ॥२॥
पंचाग्रि साधन अथवा धूम्रपान । तेणें काय संपूर्ण हरी जोडे ॥३॥
एका जनार्दनीं वाउगीं तीं तपें । मनाच्या संकल्पें हरी जोडे ॥४॥
योगी
२६४२
योग साधोनी पंचाग्नी साधिती । न कळे योगाची गती फजीतखोरा ॥१॥
वाउगें साधन वाउगें साधन । तेणें विटंबन होत असे ॥२॥
एका जनार्दनीं योगाचा योग । भजे पांडुरंग एका भावें ॥३॥
तीर्थी
२६४३
तीर्था जाती उदंड । त्याचें पाठीमागें तोंड ॥१॥
मन वासना ठेउनी घरीं । तीर्थां नेली भांडखोरी ॥२॥
गंगेंत मारितां बुडी । मन लागलें बिर्हाडीं ॥३॥
नमस्कार करितां देवासी । मन पायपोसापाशीं ॥४॥
लवकर करी प्रदक्षिणा । उशीर झालासे भोजना ॥५॥
एका जनार्दनीं स्थिर मन । नाहीं तंव काय साधन ॥६॥
२६४४
केलें तुवां काय जाऊनियां तीर्था । सर्वदां विषयार्था भुललासी ॥१॥
मनींची तीं पापें नाहीं धोवियेलीं । वृत्ति हे लाविली संसारींच ॥२॥
तीर्थस्नानें अंग तरी शुद्ध केलें । नाहीं धोवियेलें अंतरासी ॥३॥
वरी दिससी शुद्ध अंतरीं मलीन । तोवरीं हें स्नान व्यर्थ होय ॥४॥
तीर्थयात्रायोगें कीर्तिही पावली । बुद्धि शुद्धि झाली नाहीं तेणें ॥५॥
शांति क्षमा दया नाहीं पैं अंतरीं । वायां येरझारी कष्ट केले ॥६॥
एका जनार्दनीं सद्गुरु पाय धरी । शांतीचें जिव्हारीं पावशील ॥७॥
महंत
२६४५
ब्रह्माचारी म्हणती महंत । सदा विषयावरी चित्त ॥१॥
नेसोनियां कौपीन । अंतरीं तों विषयध्यान ॥२॥
बोले जैसा रसाळ । भाव अंतरीं अमंगळ ॥३॥
एका जनार्दनीं सोंग । तया न मिळे संतसंग ॥४॥
२६४६
घालुनी आसन पोटीं भाव नाहीं । वायां केली पाही विटंबना ॥१॥
देव सर्वांभुतीं तयासी न कळे । वाउगें गवाळें पसरिलें ॥२॥
अंतरीं तो हेत द्रव्य मिळेल कांहीं । वरपांग दावी वेषधारी ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसीया सोंगासी । काय देवा त्यासी दंड करा ॥४॥
मुक्त
२६४७
आम्हीं मुक्त म्हणोनि विचरती महीं । मुक्त ही पदवी नाहीं अंगी ॥१॥
सैर धांवे मन नाहीं पैं अटक । मुक्तज्ञान मौक्तिक वायां जाय ॥२॥
भूतमात्रीं द्रोही करिती नानापरी । वेदशास्त्र निर्धारी ठाउकें नाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं कायसे ते मुक्त । जगीं जाणा फजींत नलाजरे ॥४॥
वैराग्य
२६४८
काय तें वैराग्य बोकडाचे परी । भलतीया भरीं पडतसे ॥१॥
काय ती समाधी कुकुटाचे परी । पुढेंचि उकरी लाभ तेणें ॥२॥
बैसोनी आसनीं वाउगें तें ध्यान । सदां लक्ष्मी मान आपुलाची ॥३॥
घालूनियां जेठा बैसतो करंटा । करीतसे चेष्टा मर्कटापरी ॥४॥
नाहीं शुद्ध कर्म योगाचा विचार । सदां परद्वार लक्षीतसे ॥५॥
ऐशिया पामरा कासया तो बोध । एका जनार्दनीं शुद्ध खडक जैसा ॥६॥
२६४९
वायां शब्दज्ञान बोलावा गौरव पोटींचा पैं भाव मिथ्या सोंग ॥१॥
मैंदाचिया परी बेसती ध्यानस्थ । सदां चित्त ओढत परधनीं ॥२॥
वैराग्य तें फोल सांगताती गोष्टी । काय तें चावटी मिथ्या बोल ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसीया सोंगासीं । कैं हृषीकेशी प्राप्त होय ॥४॥
२६५०
बांधूनियां पर्णकुटी मुढी । त्यावरी गुढी अद्वैताची ॥१॥
ऐसें मिरविती सोंग वायां । नरका जावया उल्हासें ॥२॥
नेणें कधीं सतांचें पूजन । सदां सर्वदां परधनीं मन ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । ऐसें सोंग मिरवितींअ जनीं ॥४॥
२६५१
मुखीं वसे ब्रह्माज्ञान । चित्तीं चिंती धनमान ॥१॥
ऐसें ठक जे पतित । तयां साधन स्वहित ॥२॥
स्त्रीसंगी सदां सक्त । वदनीं गोष्टी परमार्थ ॥३॥
एका जनार्दनीं तयां । देव भेटेल कासया ॥४॥
२६५२
गांठीं बांधोनियां धन मिरविती भक्ति । मनीं ते आसक्ती अधिक व्हावी ॥१॥
चित्तवित्ता वरी भक्ति लोकाचारीं । देव अभ्यंतरी केवीं भेटी ॥२॥
असें चित्त वित्ता लावी कळांतरी । अनुष्ठान करी दिवस गणी ॥३॥
जपतप विधान अवघेंची सांडी । धरणेंची मांडी सावकाश ॥४॥
धन सांडोनी मन धरी जानार्दन । एकाएकीं भक्ती फळेल तेणें जाण ॥५॥
२६५३
मी एक शुची जग हें अपवित्र । कर्माचि विचित्र वोढवलें ॥१॥
देखत देखत घेतसे विख । अंतीं तें सुख केवीं होय ॥२॥
अल्पदोष ते अवघेंची टाळी । मुखें म्हणे सर्वोत्तम बळी ॥३॥
अभिलाषें अशुची झालासे पोटीं । एका जनार्दनीं नव्हेंचि भेटी ॥४॥
२६५४
कनकफळ भक्षितां सहज भ्रांति येती । तैशी ही फजिती संसारिका ॥१॥
मर्कटाचीये परे नाचे घरोघरीं । नाचवोनि भरी पोट तैसें ॥२॥
करिती तितुकें अवघें तें सोंग । नाहीं कांहीं रंग भाव भक्ति ॥३॥
एका जनार्दनीं पडिलासे भ्रांती । नेणें कधीं स्तुति देवाची तो ॥४॥
गोसावी
२६५५
लावूनियां अंगा राख । म्हणती सुख आम्हांपाशीं ॥१॥
भोळे भाविका भोंदिती । भलते मंत्र तयां देती ॥२॥
म्हणती आम्हां करा गुरु । उपचारु पूजेचा ॥३॥
एका जनार्दनीं तैं मैंद । नाहीं गोविंद तयांपाशीं ॥४॥
२६५६
अंगा लावुनियां राख । करी भलतेंची पाप ॥१॥
मेळवी शिष्यांचा मेळा । अवघा भांगेचा घोंटाळा ॥२॥
नानापरी सांगे मंत्र । नेणें विधीं अपवित्र ॥३॥
न कळे ज्ञानाची हातवटी । सदां परदार राहाटी ॥४॥
एका जनार्दनीं सोंग । तेथें नाहीं पांडुरंग ॥५॥
२६५७
आम्हीं जाहालों गोसावी । आमची विभूत चालवावी ॥१॥
भांग भुरका हें साधन । शिष्य मिळाले चहुकोन ॥२॥
हें तों सोंगाचे साधन । राजी नाहीं जनार्दन ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । भाव तेथें वसे देव ॥४॥
२६५८
आम्हीं योग साधियेला । भांग भुरका तो आणला ॥१॥
योग कळे तयां मूढा । साधन काय तें दगडा ॥२॥
आंत काळा बाहेर काळा । माप नाहीं अमंगळा ॥३॥
एका जनार्दनीं ते पामर । साधन साधिती ते खर ॥४॥
२६५९
अंगासी राख ढूंगासी लंगोटी । गोसावे हातवटी मिरविती ॥१॥
अल्लख म्हणोनि भिक्षा मागताती । अलखाची गती न कळे मूढां ॥२॥
भांगेचा सुकाळ चेले करी मूढ । यम तया दृढ दंड करी ॥३॥
अलक्ष अलक्ष आलख कळेना । जगीं विटंबना उगीच करिती ॥४॥
एका जनार्दनीं नको ऐसें सोंग । तेणें पांडुरंग अंतरेल ॥५॥
२६६०
संसाराचा धाक घेऊनियां पोटीं । जाहला हटतटी गोसावी तो ॥१॥
पहिल्या परीस यातायाती मागें । शिणला उद्योगें भाक मागूं ॥२॥
उठोनियां पहाटें अलख मागावे । परतोनी यावेअं झोपडीसी ॥३॥
नाहीं तेथें कोणी दिसे केविलवाणा । मग म्हणे नारायणा व्यर्थ जिणें ॥४॥
जरी असतों घरबारी स्त्री पुत्र असती । आतां ही फजीती नको देवा ॥५॥
टाकूनियां वेष स्त्री करुं धांवे । तों आयुष्याचें हावेंक ग्रासियेला ॥६॥
राहिली वासना संसार करणें । एका जनार्दनीं म्हणती जन्म घेती ॥७॥
गुरु
२६६१
आहाच वाहाच झकविलें लोकां । ऐसिया ठका देव कैचा ॥१॥
शिकवूनी जन वंचला आपण । नरकीं पतन होत असे ॥२॥
मी ज्ञाता म्हणुनी फुगोनी बैसला । ब्रह्माविद्येचा पसारा घातिला ॥३॥
अभ्यासी ते मिरवीं लोकीं । पडलीया चुकी निजपंथें ॥४॥
ज्यासी दंभ तो काय नेणें । लोकीं मानवणें हेंची पाहें ॥५॥
घरोघरीं गुरु आहेत आईते । गूळ घेऊनियां विकिती रायतें ॥६॥
संसारापासोनी सोडवी साचे । सदगुरु ऐसें नांव त्याचें ॥७॥
बोलाचेनि ज्ञानें पावोनि देवा । भुलविलें भावा अभिमानें ॥८॥
एका जनार्दनीं नव्हे त्या भेटी । वोसणतां भेटी साच होय ॥९॥
२६६२
असत्य जन्मलें असत्याचें पोटीं । अर्थबळें चावटीं शिकविती ॥१॥
अर्थीं धरूनी आस असत्य बोलणें । अर्थासाठीं घेणें मंत्रयंत्र ॥२॥
अर्थासाठीं प्राण त्यजिती जनीं । अर्थें होत हानी प्राणिमात्रा ॥३॥
एका जनार्दनीं अर्थाचा संबंध । तेथें भेदाभेद सहज उठे ॥४॥
२६६३
सांगती लोकां गुरु करा । आपुली आपण शुद्धी धरा ॥१॥
त्यांचे बोलणें वितंड । शिष्य मिळती तेहीं भांड ॥२॥
उपदेशाची न कळे रीत । द्रव्यसाठीं हात पसरीत ॥३॥
ऐशा गुरुच्या ठायीं भाव । एका जनार्दनीं वाव ॥४॥
२६६४
जळतिया घरा । कोण वस्ती करी थारा ॥१॥
तैसे अभागी पामर । गुरुपण मिरविती वरवर ॥२॥
नाहीं मंत्रशुद्धीचें ज्ञान । भलतियाचें फुंकिती कान ॥३॥
मनुष्य असोनी गुरु पाही । एका जनार्दनीं तें नाहीं ॥४॥
२६६५
शिष्यापासून सेवा घेणें । हें तो लक्षण अधमाचें ॥१॥
ऐसें असतीं गुरु बहु । नव्हेंचि साहुं भार त्यांचा ॥२॥
एकपणें समानता । गुरुशिष्य उरतां उपदेश ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । गुरु माझा जनार्दन ॥४॥
मानभाव
२६६६
होउनी मानभाव । अवघा बुडविला ठाव ॥१॥
नाहीं चित्त शुद्ध गती । द्वेष देवाचा करिती ॥२॥
धरती उफराटी काठी । रंडापोरें भोंदी वाटी ॥३॥
नेसोनियां काळेंपण । अंगा लाविती दूषण ॥४॥
एका जनार्दनीं देवा । जळी जळो त्यांची सेवा ॥५॥
२६६७
सांगती ते ज्ञान तैसें । श्वान सूकरा सरिसें ॥१॥
अंगीं नसोनि वर्म । दाविताती गुणकर्म ॥२॥
द्वैताची दावणी वाढ । भुलविती रांडानाड ॥३॥
अभागी ते पामर । नर्क भोगिती अघोर ॥४॥
सांगती पुराणकथा । उभे बाजारीं सर्वथा ॥५॥
एक जनार्दनीं नाहीं भाव । तेथें कैंचा उभा देव ॥६॥
फकीर
२६६८
आशा टाकुनी फकीर जाला । परी भिक्षा मागणें जन्म गेला ॥१॥
तैशी नोहे परमार्थ रहाटी । शुद्ध मन करीजे पोटीं ॥२॥
सर्वांभुतीं नांदे एक देव । वाउगा कां वाढवा अहंभाव ॥३॥
जे जे वाणी स्तुति केली । ती ती देवासी पावली ॥४॥
ऐसा धरी दृढभाव । एका जनार्दनीं मागें ठाव ॥५॥
अर्थी
२६६९
अर्थ नाहीं जयापाशीं । असत्य स्पर्शेना तयासी ॥१॥
अर्थापाशीं असत्य जाण । अर्थापाशीं दंभ पूर्ण ॥२॥
अर्थापोटीं नाहीं परमार्थ । अर्थापोटीं स्वार्थ घडतसे ॥३॥
अर्थ नका माझे मनीं । म्हणे एका जनार्दनीं ॥४॥
आशाबद्ध
२६७०
आशाबद्ध करिती देवाचें पूजन । तेणें नारायण तुष्ट नोहे ॥१॥
आशाबद्ध करिती वेदाचें पठन । तेणें नारायण तुष्ट नोहे ॥२॥
आशाबद्ध करिती श्रवण । तेणें नारायण तुष्ट नोहे ॥३॥
आशाबद्ध करिती दैवत उपासन । तेणें नारायण तुष्ट नोहे ॥४॥
आशाबद्ध करिती जपतप हवन । तेणें नारायण तुष्ट नोहे ॥५॥
संत
२६७१
कलीमाजें संत जाले । टिळा टोपी लाविती भले ॥१॥
नाहीं वर्माचें साधन । न कळे हृदयीं आत्मज्ञान ॥२॥
सदा सर्वदां गुरगुरी । द्वेष सर्वदां ते करी ॥३॥
भजनीं नाहीं चाड । सदा विषयीं कबाड ॥४॥
ऐसिया संतांचा सांगात । नको मजसी आदिअंत ॥५॥
भोळियाच्या पायीं । एका जनार्दनीं ठाव देई ॥६॥
२६७२
होती पोटासाठीं संत । नाहीं हेत विठ्ठली ॥१॥
तयांचा उपदेश नये कामा । कोण धर्मा वाढवी ॥२॥
घालुनी माळा मुद्रा गळां । दाविती जिव्हाळा वरवरी ॥३॥
एका जनार्दनीं ते पामर । भोगिती अघोर यातना ॥४॥
फडकरी
२६७३
शहाणा हो म्हणविती । हरिभक्ति कां रे वरवर करिती ॥१॥
उगीच कासया करसील फड । जग हें बोधावया बापुडें ॥२॥
अंतर भक्ति न करिसी मूढा । कासया लौकिकीं मिरविसी बापुडा ॥३॥
एका जनार्दनीं धरूनी कान । संतापायीं नाचे सांदुनी अभिमान ॥४॥
भजनी
२६७४
आहारालागीं करी देवाचें भजन । मिळे मिष्ठान्न भोजनासी ॥१॥
आहारालागीं करी तीर्थांचे भ्रमण । आहारें जिंकिलें मन सर्वपरी ॥२॥
आहारालागीं करी तीर्थप्रदक्षणा । आहारें व्यापिलें जनां एकमय ॥३॥
आहार निर्धार नाहीं जनार्दनीं । एका जनार्दनीं निराहार ॥४॥
२६७५
बैसोनी एकान्ती । सांगती कोरड्या त्या गोष्टी ॥१॥
म्हणती करा रे भजन । आपण नेणें जैसा श्वान ॥२॥
म्हणे करा पंढरीची वारी । आपण हिंडे दारोदारी ॥३॥
ऐशियाचा उपदेश । एका जनार्दनें म्हणे नाश ॥४॥
पुजारी
२६७६
आहारालागीं देवपूजा । आहारें खादलेंसी निजा ॥१॥
न कळेची हिताहित । आहारें खादलीं पंचभूतें ॥२॥
आहारालागीं कर्म धर्म । भुलला वर्म आहारेंची ॥३॥
आहारालागीं मंत्र तंत्र । आहारलागीं करी अपवित्र ॥४॥
आहारालागीं जाला भांड । एका जनार्दनीं काळें तोंड ॥५॥
कथेकरी
२६७७
आहारालागीं कथा । करिताती पैं सर्वथा ॥१॥
आहार न मिळतां जाण । कथेलागीं पुसे कोण ॥२॥
आहार मिळतां पोट भरी । पुराण सांगे बरव्या परी ॥३॥
आहार मिळतां संध्यास्नान । आहारार्थ जपध्यान ॥४॥
आहारालागीं उपासना । नीचसेवना आहारेंची ॥५॥
आहाराकारणें सर्व हेत । एका जनार्दनीं गात आहारेंची ॥६॥
२६७८
द्रव्याचिया आशें । कथा करणें सायासे ॥१॥
उभयंता नरका जोडी । मेळविलीं तीं बापुडीं ॥२॥
निराश करुनी मन । करा कथा तें कीर्तन ॥३॥
देवा आवड भक्तीची । एका जनार्दनीं साची ॥४॥
२६७९
द्रव्य घेऊनियां कथा जे करिती । उभयतां जाती नरकामध्यें ॥१॥
तयांचियां दोषां नाहीं परिहार । वेदाचा विचार कुंठितची ॥२॥
शास्त्रांची तो मती न चाले सर्वथा । पुराणे हो तत्त्वता मौनावलीं ॥३॥
एका जनार्दनीं दोषां नाहीं पार । रवरव निर्धारें भोगिताती ॥४॥
२६८०
द्रव्याचिये आशे करी जो कथा । चांडाळ तत्त्वतां जाणावा तो ॥१॥
द्रव्याचिये आशे वेद जे पढती । रवरव भोगिती कल्पवरी ॥२॥
द्रव्याचिये आशे पुराण सांगती । सकुल ते जाती नरकामध्यें ॥३॥
द्रव्याचियें आशें कथेचा विकारा । प्रत्यक्ष तो खरा मातंगची ॥४॥
एका जनार्दनीं नैराश्य भजन । तो प्राणी उत्तम कलियुगीं ॥५॥
२६८१
द्रव्य घेऊनियां उपदेश देती । मार्जार ते होती जन्मोजन्मीं ॥१॥
द्रव्य घेऊनियां तीर्थयात्रा करिती । श्वान ते होती जन्मोजन्मीं ॥२॥
द्रव्य देऊनियां दान परतोनि घेती । सूकार ते होती जन्मोजन्मी ॥३॥
द्रव्य घेऊनियां रंगी जें नाचती । वैष्णव ते न होती जन्मोजन्मीं ॥४॥
एका जनार्दनीं निर्धन भजन । तेथें नारायण संतुष्टची ॥५॥
२६८२
करिताती कथा । द्रव्य मागती सर्वथा ॥१॥
नाहीं पुण्य दोघां गांठीं । हीन भाग्य तीं करंटीं ॥२॥
नैराश्य कथा भजन । तेणें तुष्ट नारायण ॥३॥
एका जनार्दनीं वाणी । व्यास बोललें पुराणीं ॥४॥
२६८३
बाजारीं बैसोनि सांगें ज्ञान गोष्टी । कथेचि राहाटी वोपावोपी ॥१॥
मेळवोनी जन सांगे निरूपण । वाचे ब्रह्मज्ञान पोटासाठीं ॥२॥
न कळे पामरा आपुला विचार । करी अनाचार जगामध्यें ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसें फजीतखोर । भोगिती अघोर नरक देखा ॥४॥
२६८४
प्रत्यक्ष ती कथा जगासी माउली । विक्रयें करिती वहिली दोषी देखा ॥१॥
आपुली ती माता आपण भोगितां । प्रायश्चित सर्वथा काय द्यावें ॥२॥
पतिव्रतेनें जैसा पतीच वधिला । प्रायश्चित्त तिला कोणी द्यावें ॥३॥
मातें बाळकासी विषपान दिलें । प्रायश्चित या बोले कोणीं द्यावें ॥४॥
एका जनार्दनीं कथा ती माउली । विकितां घडली ब्रह्माहत्या ॥५॥
२६८५
कोटी ब्रह्माहत्या घडे । कथाविक्रय तया जोडे ॥१॥
हा तों पुराणी निवाडा । पाहे कीं रे दगडा ॥२॥
एका जनार्दनीं जाण । पंचमहापातकीं तो पुर्ण ॥३॥
२६८६
बैसोनियां हातवटी । सांगे गोष्टी लौकिक ॥१॥
तैसें नव्हें भक्तपण । घातला दुकान पसारा ॥२॥
वर्मांचे ते पाठांतर । केला भार बहुतची ॥३॥
एका जनार्दनीं सार । भुकें फार खर जैसा ॥४॥
२६८७
पोट भरावया भांड । जैसा बडबडी तोंड ॥१॥
तेवीं विषयालागीं जाण । शास्त्र व्युत्पत्ती श्रवण ॥२॥
विषयवासना धरुनी थोर । दावी वरवर आचार ॥३॥
जेवीं काग विष्ठा देखे । तेंवीं विषय देखोनि पोखे ॥४॥
म्हणे जनार्दनाचा एक । सुटिका नोहे तया देखा ॥५॥
२६८८
आडक्या कारणें जीव जात । म्हणती आम्ही उदार भक्त ॥१॥
ऐसिया दांभिकांसी । दुरी होय हरी त्यांसी ॥२॥
गाजराची तुळा साची । वाट पाहाती विमानाची ॥३॥
एका जनार्दनीं खोटा भाव । तयासी न भेटे देव ॥४॥
२६८९
विषयप्राप्तीलागीं जाण । धरी बकापरी ध्यान ॥१॥
विषयीक गायन करी । जैसा खर भुकें स्वरी ॥२॥
नाहीं संतचरणीं मन । सदा विषयावरी ध्यान ॥३॥
विषय लोटी परता होई । एका जनार्दन पायीं ॥४॥
२६९०
नाहीं ध्यान तें अंतरीं । सदा विषयी दुराचारी ॥१॥
स्वप्नीं नेणें नामस्मरण । करी विषय सेवन ॥२॥
अतीत अभ्यागत । जया नावडे चित्तांत ॥३॥
एका शरण जनार्दनीं । ऐसा पामर तो जनीं ॥४॥
२६९१
वरीवरी दाविती आचार । अंतरीं तो अनाचार ॥१॥
मुखीं नाहीं कधीं नाम । सदा काम विषयाचा ॥२॥
नेणें कधीं संतसेवा । न करी देवा पूजन ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । ऐसा जन्मला तो जनीं ॥४॥
२६९२
वासना विषयीं सदा वसे । तेथें देवा कोण पुसे ॥१॥
सदा तळमळी मन । करी ध्यान विषयांचें ॥२॥
रात्रंदिवस करी चिंता । नाठवी सर्वथा रामनाम ॥३॥
एका जनार्दनीं नाहीं भाव । तंव कैंचा भेटे देव ॥४॥
२६९३
दांभिकाची भक्ति । वरीवरी देहस्थिती अंतरीं तो गती । वेगळी बापा ॥१॥
नाम गाय प्रेमभरित । रडे स्फुंदे डोळे पुसीत । अंतरीचा हेत । वेगळा बापा ॥२॥
वृंदावनाचें तें फळ । कडु जैसें सर्वकाळ । तैसा मनोमेळ । वेगळा बापा ॥३॥
धरुनी ध्यान । बक जैसा लक्षी मीन । परस्त्री देखोन । विव्हळ बापा ॥४॥
सांगे आत्मज्ञान स्थिती । अंतरीं तों वेगळी रीती । द्रव्य जोडे कैशा रीती । हेंची ध्यान बापा ॥५॥
न कळे कांहीं स्वहित । सदा द्रव्यदारांवर चित्त । तयासी भगवंत । प्राप्त नाहीं ॥६॥
शरण एका जनार्दन । नको मज तयाचें दरुशन । अभाविकांसी भाषण । नको देवा ॥७॥
२६९४
तोंडभरी विवेक मनीं वाहे अभिलाख । विवेक केला रंक विषयाचा ॥१॥
वैराग्याविण ज्ञान बोलती तें उणें । घरोघरीं पोसणें लाविताती ॥२॥
जुनाट परिपाठी सांगताहे गोष्टी । विरक्तिविण पोटीं ज्ञान नेघे ॥३॥
परिसोनी ग्रंथ निरोप ज्ञानकथा । मनीं वाहे आस्था विषयांची ॥४॥
आरंभींच डाव पडियेला खोटा । पचलें नाहीं पोटा रामनाम ॥५॥
धडधडीत वैराग्य वरी वाहे विवेक । ज्ञानासी तो एक अधिकारी ॥६॥
वैराग्य विवेक बाणलेंसें अंगीं । ज्ञान तयालागीं वोसरलें ॥७॥
एका जनादनीं विवेकेशीं भेटी । वैराग्याविण गोष्टी फोल होय ॥८॥
२६९५
करितां हरिकथा श्रवण । स्वेद रोमांच नये दारुण । रुका वेचितां प्राण । जाऊं पाहें ॥१॥
द्रव्यदारा लोभ अंतरीं । हरिकथा वरी वरी । बीज अग्नीमाझारीं । विरुढें कैसें ॥२॥
टाळी लावूनियां जाण । दृढ घालिती आसन । अंतरी तो ध्यान । वल्लभेचें ॥३॥
धनलोभाचा वोणवा । तेथें जाळिलें जीवभावा । हरिकथेचा करी हेवा । लोकारुढी ॥४॥
धनलोभी आसक्तता । हरिकथा करी वृथा । तयासी तो परमार्थ तत्त्वतां । न घडे जाणा ॥५॥
एकलीच कांता । नाश करी परमार्था । तेथें धनलोभ येतां । अनर्थचि होय ॥६॥
एका जनर्दनीं । काम क्रोध लोभ तिन्हीं । द्रव्यदारा त्यजोनी । नित्य तो मुक्त ॥७॥
२६९६
शतावती श्रवण अधिक पैं जालें । तेणें अंगा आलें जाणणेपण ॥१॥
पुराण श्रवण लौकिक प्रतिष्ठा । विचार चोहटा जाणिवेचा ॥२॥
श्रवण तो लौकिक मनीं नाहीं विवेक । बुद्धीसी परिपाक कैसेनि होय ॥३॥
मी एक ज्ञाता मिरवीलौकिक । म्हणोनि आक्षेपक सभेमाजीं ॥४॥
नानापरी व्यक्ति मिरवी लोकांप्रती । वाढवितो महंती मानालागीं ॥५॥
मी एक स्वयपांकी मिरवे लौकिकीं । इतर कर्मासी शुद्धी नाहीं ॥६॥
कर्माकर्मीं कांहीं न धरीं कंटाळा । मानितो विटाळा ब्राह्मणाच्या ॥७॥
मजहुनी ज्ञाता आणिक तो नाहीं । ऐसें जाणिवेचे डोहीं गर्वें गेला ॥८॥
नित्य पुढिलाचें गुण दोष आरोपिती । श्रवणाची निष्पत्ति फळली ऐशी ॥९॥
लौकिक प्रतिष्ठा धनावरी आस्था । वरी वरी हरिकथा काय करिसी ॥१०॥
एका जनार्दनीं साच न रिघे मन । तंववरी समाधान केवीं होय ॥११॥
२६९७
वेष घेउनी नुसता कां । उगेच जगावरी रुसतां कां ।
भोग देखोनि घुसतां कां । आम्हीं भले म्हणोनि पुसतां कां ॥१॥
थिता बाईल कां सांडिली । आशा परवंधूं कां धुंडिली ।
शुभ्र सांडोनि भगवी कां गुंडिली । ऐसी भंडी कांहो मांडिली ॥२॥
तुम्हा प्रपंचावर एके घाई रुसवेना । अहं ज्ञातेपणा कोण्हा पुसवेना ।
एका जनार्दनीं मन जिंकवेना । मेल्या कुतर्यासारखें कां बसवेना ॥३॥
अभाविक – खल – दुर्जन
२६९८
अभाविकांचे कर्म । तया न कळे कांहीं वर्म । संता म्हणती भ्रम । यासी झाला ॥१॥
हरुषें मुखें नाम गाय । तया म्हणती वेडा होय अभाविकांचें भय । जन मनीं वाहे ॥२॥
बोले जैसा का भाट । वर्म कांहीं न कळे नीट । नामस्मरण स्पष्ट । न घडे तया ॥३॥
ऐशियाची संगती । न घडावी निश्चिती । एका जनार्दनींक अप्रीति । तयाची देवा ॥४॥
२६९९
वरुषला मेघ खडकावरुता । चिखल ना तत्त्वता थेंब नाहीं ॥१॥
वायां तो प्राणी आला नरदेहा । गेला वाया पहा भक्तिविण ॥२॥
अरण्यांत जैशी सुकरें बैसतीं । तैसें मठाप्रती करुनी बैसे ॥३॥
उदय होतांची लपतें उलुक । तैसें तो मूर्ख समाधि बैसे ॥४॥
एका जनार्दनीं वायां गेलें सर्व । संसार ना देव दोन्हीं शून्य ॥५॥
२७००
भलतीयासी म्हणती । अहो महाराज निश्चितीं ॥१॥
ऐसें अंधळे हे जन । गेले भुलोन संसारें ॥२॥
महराज जनार्दन । नेणती तयाचे चरण ॥३॥
दीना महाराज म्हणती । एका जनार्दनीं सांगूं किती ॥४॥
२७०१
सर्व महाराजाचा रावो । विटेवरी पंढरीरावो ॥१॥
तया न जाती हे शरण । दीना घालिती लोटांगण ॥२॥
तारा म्हणतीं आम्हांसी । ऐसें अभागी ते दोषी ॥३॥
एका जनार्दनीं नाहीं भाव । तया अवघेंचि वाव ॥४॥
२७०२
स्वप्नामाजीं नेणें देवा । करी सेवा भूतांची ॥१॥
नाना साधन ते चेष्टा । तेणें कष्टा भरीं भरला ॥२॥
जे जे करी ते उपाधी । मंत्र जपे तो अविधी ॥३॥
सकळ मंत्रा मंत्रराज । एका जनार्दनीं नेणें निज ॥४॥
२७०३
शिकलासे टाणटोणा । तेणें ब्रह्माज्ञाना तुच्छ मानी ॥१॥
बोले बहु चावट वचन । वेदां म्हणे तो अप्रमाण ॥२॥
सिद्धान्त धातांतांसी म्हणे । हें तो पाषांडी बोलणें ॥३॥
ऐसा पामर दुराचारी । वाचे न वदे कधीं हरी ॥४॥
एका जनार्दनीं मन । ज्याचें पाषाणचि जाण ॥५॥
२७०४
गायत्री मंत्राचा मानुनी कंटाळा । जाय तो वेताळा पूजावया ॥१॥
देवाचें पूजन करितां वाटे दुःख । आवडीं देख भांग घोटी ॥२॥
ब्राह्मणासी पाणी देतां मानीं शीण । वेश्येचें धूवण वस्त्रें धूई ॥३॥
कीर्तनीं बैसतां म्हणे निद्रा येत ।खेळतसे द्यूत अहोरात्रीं ॥४॥
पुराण श्रवणीं मानीत कंटाळा । नटनाट्य खेळा पाहों जाय ॥५॥
एका जनार्दनीं ऐसा तो गव्हार । चंद्रअर्कवर नरक भोगी ॥६॥
२७०५
हरिकथा परिसोनि जरी देखसी दोष । भुजंगा तेंचि परतले विष ॥१॥
हरिनाम ऐकतां जरी न वाटे सुख । अंतरीं तुं देख पाप आहे ॥२॥
कस्तुरीचे आळां पेरिला पलांडु । सुवास लोपोनि कैसा वाडे दुर्गधु ॥३॥
धारोष्णा पय परी ज्वरितांचें मुख । थुंकोनि सांडी म्हणे कडु वीख ॥४॥
पान लागलिया गूळ न म्हणे गोडु । गोडाचे गोड तें झालें कडु ॥५॥
एका जनार्दनीं भाव नुपजे नरा । नरदेहीं आयुष्य तेंही केला मातेरा ॥६॥
२७०६
सचेतनी द्वेष अचेतनीं पूजा । भक्ति गरुडध्वजा केवीं पावे ॥१॥
व्यर्थ खटाटोप नाथिला पसारा । गोविंद गव्हारा केवीं कळे ॥२॥
हरिदासाचेनि गुणें शिळा दैवतपणें । त्या शिळा पुजोनि त्याचें द्वेषा ॥३॥
एका जनार्दनीं नाथिलाची दावी । सजीव निर्जिवों गोंवियेलें ॥४॥
२७०७
मत्सर ज्ञानीयातें न सोडी । मा इतर कायसीं बापुडीं ॥१॥
शिणताती मत्सरवेधे । भोगिताती भोग विविधें ॥२॥
निर्मत्सर भजनीं गोष्टीं । ऐसा कोण्ही नाहीं सृष्टीं ॥३॥
एका जनार्दनीं मत्सर । तेणें परमार्थ पळे दूर ॥४॥
२७०८
जाहला बहु दीन । मग म्हणे नारायण ॥१॥
तया हीन पामरासी । ब्रह्महत्या घडल्या राशी ॥२॥
जें न करावें तें केलें । मग राम म्हणोनि डोले ॥३॥
काय तयाचें तें गाणें । जैसें मोलाचें रडणें ॥४॥
शुद्ध भावांवांचुनी निका । एका जनार्दनीं नाहीं सुटका ॥५॥
२७०९
कामधेनु देउनी पालटा । अजा घे जैसा करंटा ॥१॥
तैसा ठकला कीर्तनीं । निशिदिनीं गाय गाणीं ॥२॥
दवडोनियां हिरकणीं । वेंची आनंदें गारमणी ॥३॥
ऐसा अभागी पामर । एका जनार्दनीं म्हणे खर ॥४॥
२७१०
ज्ञान ध्यान वर्म शाब्दिक कवित्व । हे तो न कळे अर्थ मूढाप्रती ॥१॥
राम सुखें गावा राम सुखें गावा । वाचे आठवावा कृष्ण सदा ॥२॥
एका जनार्दनीं राम कृष्ण मनीं । भजा आसनीं शयनीं सर्वकाळ ॥३॥
२७११
भजन तें साचें भोळ्या भाविकासी । पैं अभाविकासी नरकवास ॥१॥
भोळियाचा देव अंकित भोळा । अभाविका चांडाळा जवळीं नसे ॥२॥
एका जनार्दनीं भावाचें कारण । अभाविका जाण दुःख पीडा ॥३॥
२७१२
गजाचें तें वोझें गाढवासी न साजे । भाविकाचे भजन अभाविका न विराजे ॥१॥
पतिव्रतेची रहाटी सिंदळीसी न साजे । श्रोतियाचें कर्म हिंसक लाजे ॥२॥
एका जनार्दनीं कवित्व सर्वांसी साजे । वाचे श्रीगुरु म्हणतो कदा न लाजे ॥३॥
२७१३
जया अनुताप वैराग्य । तया म्हणती पहा अभागी ॥१॥
वरे अरी दांभिक आचार । तया म्हणती पवित्र नर ॥२॥
जया बोले मनुष्य मरे । तया म्हणती सिद्धत्व खरें ॥३॥
एका जनार्दनीं बोध । अभाविकासी हाचि खेद ॥४॥
२७१४
अविश्वासी वाडेंकोडें । जेथें जाय तेथें सांकडें ॥१॥
अंगोअंगीं कष्ट सदा । ऐसी तयासी आपदा ॥२॥
जिकडे जाय तिकडे कष्ट । नोहे परमार्थी वरिष्ठ ॥३॥
एका शरण जनार्दनीं । अविश्वास त्यागा झणीं ॥४॥
२७१५
अभाविक यासी न रुचे भजन । सदा पिशाच्चपण देह त्याचा ॥१॥
असोनि संसारीं प्रेतवत देहे । काळ मुखा वाहे भार सदा ॥२॥
जगीं अपकीर्ति फजितीचें जिणें । सदा तें लपणें श्वानापरी ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसें तें पामर । भोगिती अघोर कल्पकोटी ॥४॥
२७१६
गर्दभाचे अंगीं चंदनाची उटी । व्यर्थ शीण पोटीं लावूनियां ॥१॥
श्वान तो भोजनीं बैसविली अढळ । परी वोकावरी ढाळ जाऊं नेदी ॥२॥
सूकरा लेपन कस्तुरीचें केलें । परी तो लोळे चिखलां सदा ॥३॥
एका जनार्दनीं अभाविकाचे गुण । व्यर्थ शीण जाण प्राणियासी ॥४॥
२७१७
केलिया कर्मा येत असे वांटा । अभागी करंटा मतिमंद ॥१॥
जेथें राहे उभा दिसे दैन्यवाणा । चुकला भजना गोविंदाच्या ॥२॥
एका जनार्दनीं नामाच्या उच्चारा । न करितां अघोरा जाती प्राणी ॥३॥
२७१८
ब्राह्मणाचें तीर्थ घेतां त्रास मोठा । प्रेमें पितो घोटा घटघटा ॥१॥
हातें मोर्या उपशी कष्ट करी नाना । देवाच्या पूजना कंटाळतो ॥२॥
गाईस देखुनी बदबदा मारी । घोड्याची चाकरी गोड वाटे ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसें झाले प्राणी । जन्मोनियां जनीं व्यर्थ आले ॥४॥
२७१९
शुद्रादिक वर्ण त्याचे पाय धुती । उपदेश घेती तयाचे गा ॥१॥
वेदशास्त्रांलागीं अव्हेर करती । आपुलाले मती पाषांडी ते ॥२॥
आचार सांडोनी होती शब्दज्ञानी । व्यर्थ अभिमानी पडताती ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसिया पामरा । केवीं विश्वंभरा पावसील ॥४॥
२७२०
नित्य हाटपाय आचार सपाट । कारभार दाट असत्याचा ॥१॥
कैंचे सोवळें कैंचें ओवळें । प्रातःकाळीं शिळें भक्षिताती ॥२॥
कैंचे चोखटपण अंतरीं मळीन । दिसे कळाहीन पापिष्ठ तो ॥३॥
एका जनार्दनीं अवघा अनाचार । दाविती आचार वरीवरी ॥४॥
२७२१
पोटासाठी लागे नीचचियां पायां । करीना भलिया नमस्कार ॥१॥
स्वयंपाकीच्या करितो टवाळ्या । आपण खाये शिळ्या भाकरीतें ॥२॥
अग्निहोत्रादिक त्याची करी निंदा । आपण घेई सदा गुरगुडी ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐशी याची मात । नको तयाचा संगात मज देवा ॥४॥
२७२२
दुर्जनाचें संगें दुर्जन लागत । नाना विटंबीत सज्जनासी ॥१॥
दुर्जनाचें अन्न सेउनी दुर्वास । छळिलें पांडवांस निशीमाजीं ॥२॥
एका जनार्दनीं दुर्जनाचा संग । तेणें होय भंग भाविकांचा ॥३॥
२७२३
सकळ दोषा मुगुटमणीं । निंदी जनीं संतां तो ॥१॥
जन्मतांची नाहीं मेला । व्यर्थ वांचला भूभार ॥२॥
त्याचियानें दुःखी धरा । नाहीं थारा जन्मोजन्मीं ॥३॥
दांत खाय यमधर्म । देखोनियां त्याचें कर्म ॥४॥
अभागी तो वसे जनीं । एका शरण जनार्दनीं ॥५॥
२७२४
नाम गातां करीं आळस । निंदा करी बहु उल्हास ॥१॥
कोणी गातसे हरिनाम । तयासी तो अधम उपहासी ॥२॥
आपणा घरीं नाहीं कण । भांडारिया म्हणे बुद्धिहीन ॥३॥
नेणें कधीं स्वप्नीं भाव । मानीं देव वेगळाची ॥४॥
एका जनार्दनीं तें पामर । भोगिती अघोर चौर्यायंशीं ॥५॥
२७२५
वेद तो प्रमाण । वचन करी जो अप्रमाण ॥१॥
तो स्वहिता नाडला । जन्मोजन्मीं कुडा जहाला ॥२॥
वेदाची जे मर्यादा । नायकेचि जो कदा ॥३॥
वेदें सांगतिलें कर्म । करी सदा तो अधर्म ॥४॥
जन्मतांचि प्राणी । एका जनार्दनीं वांझ जनीं ॥५॥
२७२६
जन्मला जो प्राणी । रामनाम नेघे वाणी ॥१॥
महापाताकी चांडाळ । अधम खळाहुनी खळ ॥२॥
सदा परद्वारी हिंडे । नाम घेतो कान कोडें ॥३॥
करूं नये तेंचि करी । सदा परद्रव्य हरी ॥४॥
जन्मोनियां अडं । एका जनार्दनीं रांड ॥५॥
२७२७
मर्कटासी मदिरा पाजिली । तैशी भुलली विषयांसी ॥१॥
मातला गज नावरे जैसा । विषय फांसा त्यावरी ॥२॥
रेडा जैसा मुसमुशी । तैसा लोकांसी बोलत ॥३॥
श्वाना जैसे पडती किडे । तैसा चहुकडे रेडे ॥४॥
शरण एका जनार्दनीं । अंतीं यमाची जांचणी ॥५॥
२७२८
भक्तिहीन जन्मला पशु । केला नाशु आयुष्याचा ॥१॥
नाहीं कधीं संतसेवा । करी हेवा भूतांचा ॥२॥
मुखीं नये रामनाम । सदा काम प्रपंचीं ॥३॥
एका जनार्दनीं ते नर । जन्मोनी पामर भूभार ॥४॥
२७२९
मानी नामाचा कंटाळा । तया वोंगळा न पाहावे ॥१॥
सदा त्याचें विषयीं ध्यान । वाचे बोले भलते वचन ॥२॥
आलिया तो घरा । तया न द्यावा पैं थारा ॥३॥
ऐसा चांडाळ जन्मला । वायां भूमीभार पैं जाहला ॥४॥
एका जनार्दनीं निर्धार । तया थार नाहीं कोठें ॥५॥
२७३०
शिकविलें नाईके वचन । वारितां करी कर्म जाण ॥१॥
न देखे आपुले गुणदोष । पारावियाचे बोले निःशेष ॥२॥
न करावें तें करी । न बोलावें तें बोले निर्धारीं ॥३॥
न मानीं स्वयातीचा आचार । सदा करी अनाचार ॥४॥
शिकविलें गेलें वायां । शरण एका जनार्दनीं पायां ॥५॥
२७३१
दीपकाचे ठायीं नाहीं द्वैतभाव । चोर आणि साव सारखाची ॥१॥
तैसं ब्रह्माज्ञान । सांगताती गोष्टी । अभाविका पोटीं स्थिर नोहे ॥२॥
शुद्ध पंचामृतें काग तो न्हाणिला । परी कृष्णवर्ण पालटला नोहे त्याचा ॥३॥
एका जनार्दनीं खळाचा स्वभाव । पालट वैभव नोहे त्यासी ॥४॥
२७३२
कस्तुरी परिमळ नाशितसे हिंग । ऐसा खळाचा संग जाणिजेती ॥१॥
साकरेचे आळा निंब जो पेरिला । शेवटी कडू त्याला फळें पत्रें ॥२॥
चंदनाचे संगेकं हिंगण वसती । परी चंदनाची याती वेगळीच ॥३॥
एका जनार्दनीं हा अभाविकाचा गुण । वमनासमान लखुं आम्हीं ॥४॥
२७३३
मृगजळाचेनि काय तृषा हरे । अर्कफळें निर्धारें नोहे तृप्ति ॥१॥
पाहतां गोजिरें दिसे वृदांवन । कैं गोडपर न ये त्यासी ॥२॥
बचनाग खातां आधीं लागे गोड । शेवटीं अवघड देहपीडा ॥३॥
एका जनार्दनीं दुर्जन अभाविकक । खळ अमंगळ देख संसारांत ॥४॥
२७३४
कथा कीर्तन नेणें । सदा बोलणें वाचाळ ॥१॥
ऐसा अभागी जन्मला । कोण सोडवी तयाला ॥२॥
गाये डपगाणें नानापरी । स्वप्नीं नेणें वाचे हरी ॥३॥
आपण बुडोनि बुडवी लोकां । शरण जनार्दनीं एका ॥४॥
२७३५
न ये मनासी अभागिया गोष्टी । म्हणे बोलती चावटी बहु बोल ॥१॥
सांगतां सांगतां बुडतसे डोहीं । पुढीलाची सोई नेणती ते ॥२॥
वाचेसि स्मरण नाहीं कधी जाण । सदा मद्यपान बडबडतसे ॥३॥
एका जनार्दनीं नायके सांगतां । कोण याच्या हिता हित करीं ॥४॥
२७३६
अमंगळाचा अमंगळ वाण । न ये वाचे नारायण ॥१॥
सदा सर्वकाळ परनिंदा करी । वाचे हरिहरी न म्हणे पापी ॥२॥
कस्तुरी उत्तम परि शेजार हिंगाचा । अमंगळासी साचा बोध नोहे ॥३॥
एका जनार्दनीं तयाची पैं गोष्टी । बोलणें चावटी परमार्थ नोहे ॥४॥
२७३७
अभक्ता दुर्जना यमदुत यातना । नानापरी जाणा करिताती ॥१॥
नाम नाहीं मुखीं दूत तया ताडिती । नेऊन घालिती कुंभपाकीं ॥२॥
ताम्र भूमीवरी खैराचे इंगळ । लाविताती ज्वाळ अंगालागीं ॥३॥
एका जनार्दनीं यातनेचें दुःख । कोणा सांगेल मूर्ख यमलोकीं ॥४॥
२७३८
निर्दय मानसी मारिताती दूत । कां रे चुकलेति रामनाम ॥१॥
प्रपंचाचे कामीं करूनि हव्यास। विसरला मुखास नाम घेतां ॥२॥
म्हणोनि वोढिती तोडिती निष्ठुर । दय ते अंतरा न ये त्यांच्या ॥३॥
एका जनार्दनीं निर्दय साचार । नाही आन विचार तये ठायीं ॥४॥
२७३९
नावडे जयासी पंढरी । तोचि जाणा दुराचारी ॥१॥
नावडे जया चंद्रभागा । तोचि अपवित्र पैं गा ॥२॥
नावडे पुंडलिका वंदन । तोचि चांडाळ दुर्जन ॥३॥
नावडे विठ्ठलाची मूर्ति । तोचि जगी पापमति ॥४॥
एका जनार्दनीं शरण । तोचि दुराचारी जाण ॥५॥
२७४०
स्वप्नींचा भांबावला । म्हणे मज चोरें नागविला ॥१॥
ऐशीं अभाग्याची मती । वायां बुले चित्तवृत्ती ॥२॥
नेणें कधी मुखीं नाम । सदा वसे क्रोधकाम ॥३॥
एका जनार्दनीं देव । नाहीं भेव निरसीत ॥४॥
२७४१
कां रे जन्मला अभागी । प्रीति न धरी पांडुरंगीं ॥१॥
उत्तर चांगलें रें मुख । रामनाम न म्हणती विख ॥२॥
उत्तम क्रूर ते दिसती । दानधर्म न घडे हातीं ॥३॥
उत्तम पद ते शोभती । परि तीर्थयात्रे न जाती ॥४॥
पुष्ट दिसतें शरीर । व्यर्थ वांचोनि भूमीभार ॥५॥
ऐसे अभागी जन्मले । एका जन्मार्दनीं वायां गेलें ॥६॥
२७४२
भूमीभर वायां । कां रें जन्मली ही काया ॥१॥
न घडे वाचे नामस्मरण । जिव्हा नव्हे चर्म जाण ॥२॥
न घडे करें दानधर्म । कर नोहेती सर्प जाण ॥३॥
पायीं तीर्थयात्रा न घडे । पाय नोहेते ते केवळ लाकडें ॥४॥
एका जनार्दनीं ते वेडे । नरदेहीं प्रत्यक्ष रेडे ॥५॥
२७४३
आयुष्य तें तीन भाग जाहलें । परी मुखीं राम न बोले ॥१॥
सदा प्रपंचासी मन । वरवर ब्रह्माज्ञान ॥२॥
चित्त शुद्ध झालें नाहीं । ज्ञान कोरडें सांगोनी कायीं ॥३॥
उपाधीचा निषेध भेद । सदा वाद अपवाद ॥४॥
एका जनार्दनीं मना । तेथें राहुं नको जना ॥५॥
२७४४
साधनें कासया करसी रे गव्हारा । चौर्यांयशींचा फेरा चुकवी कांहीं ॥१॥
वाउगेंचि माझें म्हणोनि घेशी वोझें । आदी अंती तुझें कोण होती ॥२॥
वाउगीयाच्या छंद लागशी तूं मूढा । पतनाचा खोडा चुकवी वेगें ॥३॥
एका जनार्दनीं श्रीरंगवांचुनीं । धांवण्या धांवणीं कोण धांवे ॥४॥
२७४५
क्रोधयुक्त अंतःकरण । तेणें नासे स्वधर्माचरण ॥१॥
ऐसें द्वेषें बांधलें घर । ते ठायीं क्रोध अनिवार ॥२॥
ऐशिया स्वभावावरी । नर अथवा हो कां नारी ॥३॥
स्वभाव बाधी सत्य जाण । शरण एक जनार्दनीं ॥४॥
२७४६
अज्ञानीं विश्वासें साधून्सी वंदी । ज्ञानिया तो सदा तया निंदी ॥१॥
ऐशी उभयतांचि क्रिया । पाहतां चर्या एकची ॥२॥
वंदुं निंदूं कोणी ऐसा एक भाव । तेथें तो देव वसे सदा ॥३॥
ज्ञान अज्ञानाचा निवाडा होय । एका शरण जनार्दनीं जाय ॥४॥
२७४७
पराचे ते दोष आणू नये मनीं । जयाची ते करणी त्याजसवें ॥१॥
विषाचिया अंगी नोहे अमृतकण । मारकक तें जाण विष होय ॥२॥
सर्पाचिये अंगीं शांतीचा कळवळा । कोणा पाहे डोळा भरूनि दृष्टी ॥३॥
एका जनार्दनीं जैसा ज्याचा गुण । तैसें तें लक्षण बद्धक त्यांसी ॥४॥
२७४८
एकासी शुद्ध एकासी अशुद्ध । बोलतां अबद्ध नरक जोडे ॥१॥
शुद्ध अशुद्ध हें विठोबाचें नाम । जपतां घडे सकाम मोक्ष मुक्ति ॥२॥
सकाम निष्काम देवाचेंक भजन । तेणें चुके पतन इहलोकीं ॥३॥
एका जनार्दनीं शुद्ध आणि अशुद्ध । टाकूनियां भेद भजन करी ॥४॥
२७४९
भाविकांचें स्थान पंढरी पावन । अभाविकां जाण नावडे तें ॥१॥
म्हणोनि चिंतन विठ्ठलाचें वाचें । अभाविकां साचें नावडे नाम ॥२॥
वैष्णवांचा संग नावडे कीर्तन । अभाविकांचा दुर्गुण हाचि देखा ॥३॥
अभाविकांच्या संगें परमार्थ नावडे । एका जनार्दनीं न घडे सेवा कांहीं ॥४॥
२७५०
नाशिवंत शरीर ओंगळ ओखंटें । परी तया भेटे कर्म धर्म ॥१॥
अशाश्वत शाश्वत हेंचि उमगा मनीं । तया चक्रपाणी धांवे मागें ॥२॥
देहींचे देहपण देहाचिये माथां । कर्म धर्म सत्ता देहालागीं ॥३॥
एका जनार्दनीं कर्म धर्म पाठीं । वायीं भ्रम पोटीं घेती जीव ॥४॥
२७५१
देहिचेनि सुखें सुखावत । सुख सरतां दुःख पावत ॥१॥
ऐशी आहे बरोबरी । वायां शिणती निर्धारी ॥२॥
सुख दुःख ते समान । मुळींचेच हे दोन्हीं जाण ॥३॥
एकाजनार्दनीं सुखदुःख । अवघा जनार्दन एक ॥४॥
२७५२
देहबुद्धि जयापाशीं । पाप वसे त्या मानसीं ॥१॥
दोष जाण अलंकार । तेणें सत्य हा संसार ॥२॥
समूळ अहंतेच्या नाशीं । ब्रह्माप्राप्ति होय त्यासी ॥३॥
एकाजनार्दनीं अहंकार । त्याग करावा सत्वर ॥४॥
२७५३
होउनि विठोबाचा दास । करी आस दुजियाची ॥१॥
वायां माता व्याली तया । भूमार कासया अवनीसी ॥२॥
पूर्वज तया कंटाळती जन्मला । म्हणती खर हा ॥३॥
एकाजनार्दनीं म्हणे । तया पेणें यमलोकीं ॥४॥
२७५४
राहुनी पंढरी । आणिकाची आस करी ॥१॥
तो पातकी चांदाळ । खळाहुनी अमंगळ ॥२॥
सांडोनियां विठ्ठल देव । आणिकासी म्हणे देव ॥३॥
साडोनियां पुडलिका । गाय आणिकासी देखा ॥४॥
ऐसा पातकी तो खळक । तयाचा न वहावा विटाळ ॥५॥
म्हणे जनार्दनाचा एका । तया तेथें ठेवूं नका ॥६॥
२७५५
हीन जे पामर नावडे वाचे नाम । सदा कामीं काम प्रपंचाचें ॥१॥
भोगिती यातना न सुटे कल्पकोडी । चौर्यांयशीची बेडी दृढ पायीं ॥२॥
जैसें कर्म केलें तैसेक फळ आलें । कुंथतां वाहिले भार माथां ॥३॥
एका जनार्दनीं संशय न धरावा । आला तो भोगावा विषमकाळ ॥४॥
२७५६
जन्मोनी प्राणी नाम न घेत वाचे । त्याचिया जन्माचें व्यर्थ वोझें ॥१॥
प्रसवोनी तयां वांझ तो जननी । बुडविलीं दोन्हीं कुळें त्यानें ॥२॥
पूर्वज पतनीं पडती बेचाळीस । नाम न ये मुखास ऐसा प्राणी ॥३॥
एकाजनार्दनीं पतित दुराचारी । यम तया अघोरीं घालितसे ॥४॥
२७५७
अभागी तो जाण । न करी विठ्ठलस्मरण ॥१॥
तया व्यालीसे जननी । अभागी तो पापखाणी ॥२॥
न जाय पंढरपुरा । मांडी वेदान्त पसारा ॥३॥
एका जनार्दनीं म्हणे । श्वानापरी जायाचें जिणें ॥४॥
२७५८
नरदेह प्रमाण शतवर्षे म्हणती । अभागी घालविती वायां जाण ॥१॥
न करी भजन न जाय पंढरीं । अभाविक दुराचारी सदा मनीं ॥२॥
जनार्दनाचा एक न पाहे त्याचें मुख । नरदेही देख पशुवत ॥३॥
२७५९
अभागियां नावडे वैष्णवांचा संग । सदा तो उद्योग परनिंदेचा ॥१॥
ऐसे जे पामर भोगिती अघोर । सुटिका निर्धार नोहे त्यासी ॥२॥
जन्मोनी मरती पुन्हा जन्मा येती । होतसे फजिती मागें पुढें ॥३॥
एका जनार्दनीं नरकाचें बिढार । यमाचें तें घर माहेर केलें ॥४॥
२७६०
ऐसें कृपण मनाचें । तें या पंढरीसी न वचे ॥१॥
पापीयासी पंढरपुर । नावडे ऐसा निर्धार ॥२॥
ब्रह्माज्ञान पाषांडियां । नावडे काया वाचा जीवेंसी ॥३॥
विषयीं जो दुराचारी । तया नावडे ज्ञानेश्वरी ॥४॥
अभक्तांसी संत भेटी । झाल्या नावडे म्हणे चावटी ॥५॥
एका जनार्दनीं म्हणे देवा । तया दुरी मज ठेवा ॥६॥
२७६१
विषया जो लंपट । तया नावडे ही वाट । पंढरी सुभट । नावडेचि पापिष्ठा ॥१॥
अमृत फळें पूर्ण आलीं । कां गा जैसी परी जालीं । तैसीच हे चाली । पापिष्ठाची जाणावी ॥२॥
धनलुब्धका नावडे धर्म । मद्यपिया नावडे कर्म । जारासी संतसमागम । नाठवेचि सर्वथा ॥३॥
स्त्रीलुब्ध परद्वारी । काय तया गीता निर्धारी । एका जनार्दनीं हरी । नको संग तयाचा ॥४॥
२७६२
एक नरदेह नेणोनि वायां गेले । एक न ठके म्हणोनि उपेक्षिले । एक ते गिळले ज्ञान गर्वे ॥१॥
एक तें साधनीं ठकिले । एक ते करूं करुं म्हणतांचि गेले । करणें राहिलेंसे तैसें ॥२॥
यापरि अभिमान जगीं । ठकवितसे अंगसंगीं । नडी लागवेगीं जाणत्यासी ॥३॥
जें जें करी साधन । तेथें होय अभिमान । नागवी लावणें तेथें । सावधांवा करी कोण ॥४॥
ज्ञानें व्हावी ब्रह्मप्राप्ती । तें ज्ञान वेची विषयासक्तीं । भांडवल नाहीं हातीं । मा मुक्ति कैंची ॥५॥
स्वप्नींचे निजधनें जाग्रतीं नोहे धर्म । ब्रह्माहमस्मि हेंही समाधान । सोलीव भ्रम ॥६॥
अभिमानाचिया स्थिती । ब्रह्मादिकां पुनरावृत्ती । ऐसी वेदश्रुती । निश्चयो बोले ॥७॥
एका जनार्दनीं एकपण अनादी । अहं आत्मा तेथें समुळ उपाधी ॥८॥
२७६३
विषयाचे अभिलाषे सबळ भेदु भासे । विषयलेषु तेथें मुक्ति केवीं वसे ॥१॥
विषयतृष्णा सांडी मग तूं साधन मांडी । वैराग्याची गोडी गुरुसी पुसे ॥२॥
स्त्रीपुरुष भावना भेदु भासे मना । तेथें ब्रह्माज्ञाना गमन कैंचें ॥३॥
कणुभरित जो डोळा शरीरासी दे दुःख । अणुमात्र विषय तो संसारदायक ॥४॥
शुद्धभाव तें वैराग्य आवडे । अति विषय विषयाधीन ते किडे ॥५॥
एका जनार्दनीं निजज्ञानशक्ति । निर्विषय मन ते अभेद भक्ति ॥६॥
२७६४
प्रत्यक्ष देव असोनी नाहीं म्हणती । न कळे मुर्खा देशकपोर्ट धुंडिती ॥१॥
देहींच देहीं देव तो आहे । भ्रांतीचेनी लोभें नाहींसा होय ॥२॥
एका जनार्दनीं सबळ ती भ्रांती । देहीं देव असोनी वायां हुडकिती ॥३॥
२७६५
कासियासी तपा धांवा । जवळी असतां शेजे गांवा ॥१॥
रामा जवळी चुकले । तप तपें भांबावले ॥२॥
तीर्थी नाहीं क्षेत्रीं नाहीं । जवळी असतां भ्रांति पाहीं ॥३॥
असतां सबाह्मभ्यंतरीं । नाहीं म्हणुनी दैन्य करी ॥४॥
तयालगीं सैरा हिंडे । तोचि तया मागें पुढें ॥५॥
एका जनार्दनीं योग । रामचि होय सर्वांग ॥६॥
२७६६
हृदयस्थ असोनी कां रे फिरसी वायां । दीप आणि छाया जयापरी ॥१॥
आत्मतीर्थी सुस्नात झालिया मन । आणिक साधन दुजें नाहीं ॥२॥
साधन तें मन करी आपुलें आधीन । यापरतें कारण आन नाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं मनासी आवरी । मग तुं संसारीं धन्य होसी ॥४॥
२७६७
उलट पालट कासया खटपटी । नको तूं कपाटी रिघूं वायां ॥१॥
आसन मातृका साधन समाधी । वाउगी उपाधि तेणें होय ॥२॥
एका जनार्दनीं वाउगा सायास । नामचि सौरस पुरे काम ॥३॥
२७६८
जाणोनियां वेडा होसी कां रे गव्हारा । भजें तूं पामरा श्रीविठ्ठला ॥१॥
नका रे साधन व्युप्तत्तीचा भार । चुकवी वेरझारा विठ्ठलानामें ॥२॥
एका जनार्दनीं विठ्ठलावांचुनी । सोडविता कोणी नाहीं दुजा ॥३॥
२७६९
अष्टांग साधनें करिताती योगी । परी मन अव्यंगीं होत नाहीं ॥१॥
जिंकितांचि मन साधनें साधती । न जिंकितां फजिती मागें पुढें ॥२॥
एका जनार्दनीं काया वाचा मन । धरुनि बंधन त्यासी करी ॥३॥
२७७०
दुजेपणें नको पाहुं सर्वाठायीं । एकरुप देहीं दिसे ॥१॥
येणें सर्व काम सुगम सोपारें । दुजेपंणे वावरे देहबुद्धी ॥२॥
मन चित्त अहंकार करणें या विचार । दुजेपणें पार केवीं तरे ॥३॥
एका जनार्दनीं दुजेपणा सांडी । विठ्ठलचि मांडी हृदयामाजीं ॥४॥
२७७१
एका स्तुति एका निंदा । करितां अंगीं आदळे बाधा ॥१॥
अर्धांगी लक्ष्मी काय वंदावी । चरणीची गंगा निंदावी ॥२॥
भज्य करावें भजन भजनीं । निंदा स्तुति सांडोनी दोन्हीं ॥३॥
तेची भक्ति निजस्थिती । आवड चिंत्तीं भजनाची ॥४॥
वसावें सदा चरणीं मन । एका शरण जनार्दन ॥५॥
२७७२
अकळ तो खेळ नाकळे वेदांतीं । वाउलें कुंथती भारवाही ॥१॥
ऐसा तो अकळ न कळेची कळा । लावियेला चाळा सर्व जीवा ॥२॥
परस्परें एकएका पैं मैत्री । ऐशी चाले धात्री पंचभुतें ॥३॥
जगपटतंतु आपणचि होय । ऐसा हा निश्चय सत्ता ज्याची ॥४॥
एका जनार्दनीं सर्वसत्ताधारी । न माय चराचरी कीर्ति ज्याची ॥५॥
२७७३
लोखंडाची बेडी तोडी । आवडी सोनियाची घडी ॥१॥
मी ब्रह्मा म्हणतां अभिमान । तेथें शुद्ध नोहे ब्रह्माज्ञान ॥२॥
जळापासुनी लवण होये । ते जळीचें जळीं विरुनी जाये ॥३॥
जैशी देखिली जळगार । शेवटीं जळचि निर्धार ॥४॥
मुक्तपणें मोला चढलें । शेवटीं सोनियांची फांसी पडीलें ॥५॥
एका जनार्दनीं शरण । बद्धमुक्ता ऐसा शीण ॥६॥
२७७४
अभिमानासाठीं । वेंचिती तपाचिया कोटी ॥१॥
अभिमान दुर्वासासी । व्यर्थ शापिला अबंऋषी ॥२॥
अभिमान ब्राह्मीयासी । नेलें गाई गोप वत्सासी ॥३॥
अभिमान नाडला पूर्ण । विश्वामित्र ऋषि जाणा ॥४॥
एका जनार्दनीं शरण । समूळ सांडावा अभिमान ॥५॥
२७७५
कलत्रपुत्रबाधा अभिमानाची । तेही त्याजिल्या शेखी त्यागी म्हणे निजाची ॥१॥
अभिमान कैसेनि सरे। ही कृपा कीजे माहेरें दातारा ॥२॥
देही देहातीत प्रतिपादिजे ज्ञान । तेणेंचि ज्ञान देही येतुसे अभिमान ॥३॥
जें जें होय रुतें तें अहंकारु । त्यागी भोगी होय दिंगबरु ॥४॥
ब्रह्माज्ञानें म्हणती अभिमानाची तुटी । सोऽहं सोऽहं म्हणोनी तेथेंही लागे पाठीं ॥५॥
द्वैत नाहीं जगीं मीच येकला येकु । येणें स्फुरणें आला अभिमान घातकु ॥६॥
अति सुक्ष्म अभिमान कवणा न पडे ठाईं । देहातीत ज्ञानी म्हणती जो विदेही ॥७॥
एका जनार्दनीं जगद्गुरु न्याहाळी । गौखुर वंदितां अभिमानाची धुळी ॥८॥
२७७६
आणिकाचे मनीं आणीक संकल्प । न धरा विकल्प वासनेचा ॥१॥
नका यातायाती वाउगी फजिती । उगवा गोवांगुंती आपुलाली ॥२॥
एका जनार्दनीं एकचि स्मरा । जन्म वेरझारा खंड होती ॥३॥
२७७७
सबराभरित देव असोनी जवळी । व्यर्थ ते कवळी मृत्तिका जळ ॥१॥
ज्याचीया सत्तेचा पंचभुत खेळ । विसरती गोपाळ तयालागीं ॥२॥
वल्कलें वेष्टन भस्माचें धारण । करिती धूम्रपान वाउगेंचीं ॥३॥
एका जनार्दनें हृदयस्थ असतां । कां हो शीण तत्त्वतां करिताती ॥४॥
२७७८
गाण्याचें कीर्तन वाखणिलें । जाणिवेचें ज्ञान तें जाणिवेनें खादलें ॥१॥
भवार्णव हा अवघा उभारी । तो कळे जाणिवेवरी रे ॥२॥
पंडिताचा बोध विध्वंसी वाद । तापसाचें तप निर्दाळी क्रोध ॥३॥
योगियाचा योग नाडियेला सिद्धि । अभिमान नाडी सज्ञान बुद्धी ॥४॥
कर्माकर्म नाडी वर्णाश्रम । संबंधी विषम विकल्प करी ॥५॥
एकाजनर्दनीं भगवत कृपा पुर्ण । निरभिमानें चरण धरियेलें ॥६॥
२७७९
एकांती बैसणें शरीर रोधणें । अष्टांग साधनें श्रम नको ॥१॥
गुदातें अंगुष्ठ लावुनी बैसणें । शरीरीं रोधणें पंचप्राण ॥२॥
नको नको व्यर्थ जीवासी यातना । रामनाम स्मरणा करी सुखें ॥३॥
एका जनार्दनीं नको यातायाती । नामस्मरणें मुक्ति सत्वर जोडे ॥४॥
२७८०
लांब लांब तुम्हीं सांगाल गोष्टी । तत्त्वेंसी भेटी करी उठाउठीं ॥१॥
मीपण जोंवरी गेलें नाहीं । तोंवरी तुम्हीं केलें काई ॥२॥
मीपण देहीं प्रपंच दृष्टी । कोरड्या काय सांगाल गोष्टी ॥३॥
एका जनार्दनीं बांधावें सत्य । बोलामाजीं तेणेंक दाखविलें तत्त्व ॥४॥
तुमच्या शेतमालाची जाहिरात करण्यासाठी कृषी क्रांतीला भेट द्या .