संत एकनाथ अभंग

संत एकनाथ अभंग २५७४ते२७८०

संत एकनाथ अभंग २५७४ते२७८०

संत एकनाथ अभंग २५७४ते२७८० – संत एकनाथ गाथा

कलिप्रभाव

२५७४
येऊनि नरदेहीं वायां जाय । नेणें संतसंग कांहीं उपाय ॥कली वाढलासे अधम । ब्रह्माण सांडिती आपुलें कर्म ॥२॥
शुद्ध याति असोनि चित्त । सदा नीचाश्रय करीत ॥३॥
देवपूजा नेणें कर्म । न घडे स्नानसंध्या धर्म ॥४॥
ऐसा कलीचा महिमा । कोणी न करी कर्माकर्म ॥५॥
एका जनार्दन शरण । घडो संतसेवा जाण ॥६॥
२५७५
मंत्रतंत्राची कथा कोण । गाइत्री मंत्र विकिती ब्राह्मण ॥१॥
ऐसा कलीमाजीं अधर्म । करिताती नानाकर्में ॥२॥
वेदशास्त्रीं नाहीं चाड । वायां करिती बडबड ॥३॥
एका जनार्दनीं धर्म । अवघा कलीमाजीं अधर्म ॥४॥
२५७६
कलीमाजीं नोहे अनुष्ठान । कालीमाजीं नोहे हवन । कालीमाजीं नोहे पठण । नोहे साधन मंत्राचें ॥१॥
नोहे योगयागाविधी । नसती अंगीं ते उपाधी । वाढतसे भेदबुद्धी । नोहे सिद्धि कोणती ॥२॥
न चले कर्माचें आचरण । विधिनिषेधांचे महिमान । लोपली तीर्थे जाण । देवप्रतिमा पाषाण ॥३॥
न ठाके कोणाचा कोठें भाव । अवघा लटिका वेवसाव । एका जनार्दनीं भेव । जेथें तेथें वसतसे ॥४॥
२५७७
कोणासी न कळे अवघे जहाले मूढ । म्हणती हें गुढ वायां शास्त्र ॥१॥
आपुलाला धर्म नाचरती जनीं । अपीक धरणी पीक न होय ॥२॥
अनावृष्टी मेग न पडे निर्धार । ऐसा अनाचार कलीमाजीं ॥३॥
एका जनार्दनीं नीचाचा स्वभाव । न कळे तया भाव कोण कैसा ॥४॥
२५७८
पंडित शास्त्री होती नीच याती । त्यांचे ऐकताती नीति ते धर्म ॥१॥
स्वमुखें ब्राह्मण न करती अध्ययन । होती भ्रष्ट जाण मद्यपी ते ॥२॥
नीचाचें सेवक करती घरोघरीं । श्वानाचिये परी पोट भरती ॥३॥
एका जनार्दनीं आपुलीं स्वधर्म । सांडुनियां वर्म होती मुढ ॥४॥
२५७९
या पोटाकारणें न करावें तें करिती । वेद ते विकिती थोर याती ॥१॥
नीचासी शब्दज्ञान सांगती ब्राह्मण । ऐकती ब्रह्माज्ञान त्यांचें मुखें ॥२॥
श्रेष्ठवर्ण होउनी नीचकर्म करिती । कांहीं न तें भीती पुण्यपापा ॥३॥
एका जनार्दनीं सांडोनि आचार । करिती पामर नानामतें ॥४॥
२५८०
कलियुगामाजीं थोर जाले पाषांड । पोटासाठीं संत जाले उदंड ॥१॥
नाहीं विश्वास संतदया मानसीं । बोलती वायांविण सौरस अवघा उपहासी ॥२॥
वेद पठण शास्त्रें संभाषे पुराणमत । अवघें बोधोनि ठेविती बोलती वाचाळ मत्त ॥३॥
देव भजन संतपुजन तीर्थ महिमान न कळे मुढ । ऐसें कलियुगीं जाले जाणत जाणत दगडा ॥४॥
एका जनार्दनीं काया वाचा राम जपा । सोपें हें साधन तेणें नोहे पुण्यपापा ॥५॥
२५८१
अल्प ते आयुष्य धन कलीं । मर्यादा हे केली संतजनीं ॥१॥
जनमय प्राण न घडें साधन । नोहे तीर्थाटन व्रत तप ॥२॥
असत्याचें गृह भरलें भांडार । अवघा अनाचार शुद्धबुद्ध ॥३॥
एका जनार्दनीं म्हणोनि । येते कींव । बुडताती सर्व महाडोहीं ॥४॥
२५८२
कोण मानील हा नामाचा विश्वास । कोण होईल उदास सर्वभावें ॥१॥
कलियुगामाजीं अभाविक जन । करती उच्छेदन भक्तिपंथा ॥२॥
नानापरीचीं मतें नसती दाविती । नानामंत्र जपती अविधीनें ॥३॥
एका जनार्दनीं पातकाची राशी । नाम अहर्निशीं न जपती ॥४॥
२५८३
वंदुं अभाविक जन । ऐकावेंक साधन पावन । कलियुगीं अज्ञान । अभाविक पैं होती ॥१॥
न कळे श्रुती वेदशास्त्र । पुराण न कळे पवित्र । ज्ञान ध्यान गायत्री मंत्र । जप तप राहिलें ॥२॥
यज्ञ यागादिक दान । कोणां न कळें महिमान । अवघे जाहले अज्ञान । न कळे कांहीं ॥३॥
लोपले मंत्र औषध । गाईस न निघे दुग्ध । पतिव्रता ज्या शुद्ध । व्यभिचार करिती ॥४॥
ऐसियानें करावें काय । तिहीं ध्यावें विठ्ठल पाय । एका जनार्दनीं ध्याय । विठ्ठल नाम आवडी ॥५॥


वेषधाऱ्याच्या 

२५८४
कलिमाजीं दैवतें उघड दिसती फार । नारळ आणि शेंदुर यांचा भडिमार ॥१॥
लटिका देव लटिका भक्त लटिके सर्व वाव । सात धान्याचें धपाटे मागती काय त्यांचा बडिवार ॥२॥
तेल रांधा मागती मलीदा वरती काजळ कुंकूं । फजीतखोर ऐसें देव तयाचें तोडावर थुंकु ॥३॥
एका जनार्दनीं सर्वभावें सोपा पंढरीराव । तया सांडोनी कोण पुसे या देवाची कायसी माव ॥४॥
२५८५
भक्त रागेला तवकें । देव फोडोनि केलें कुटकें ॥१॥
कटकट मूर्ति मागुती करा । मेण लावुनी मूर्ति जडा ॥२॥
न तुटे न जळे कांहीं न मोडे । त्या देवाचे केलें तुकडे ॥३॥
रांडवा म्हणती आगे आई । कैसा देव फोडिला बाई ॥४॥
जवळींच शुद्ध असतां देवो । भक्तांसी पडीला सदेवो ॥५॥
शाळीग्रामक शुद्ध शिळा । हारपलीया उपवास सोळा ॥६॥
चवदा गांठींचा बांधिला दोरा । तोही अनंत नेला चोरा ॥७॥
अनंतासी अंतु आला । भक्ता तेथें खेदु जाहला ॥८॥
एका जनार्दनीं भावो । नाहीं तंव कैंचा देवो ॥९॥
२५८६
देव म्हणती मेसाबाई । पूजा अर्चाकरिती पाही ॥१॥
नैवेद्य वहाती नारळ । अवघा करिती गोंधळ ॥२॥
बळेंचि मेंढरें बोकड मारिती । सुकी रोटी तया म्हणती ॥३॥
बळेंचि आणिताती अंगा । नाचताती शिमगी सोंगा ॥४॥
सकळ देवांचा हा देव । विसरती तया अहंभाव ॥५॥
एका जनार्दनीं ऐसा देव । येथें कैसा आमुचा भाव ॥६॥
२५८७
प्रेमें पूजी मेसाबाई । सांडोनियां विठाबाई ॥१॥
काय देईल ती वोंगळा । सदा खाय अमंगळा ॥२॥
आपुलीये इच्छेसाठीं । मारी जीव लक्ष कोटी ॥३॥
तैसी नोहे विठाबाई । सर्व दीनाची ती आई ॥४॥
न सांडीची विठाबाई । एका जनार्दना पाहीं ॥५॥
२५८८
सांडोनियां विठाबाई । कां रें पूजितां मेसाई ॥१॥
विठाबाई माझी माता । चरणीं लागो इचे आतां ॥२॥
अरे जोगाई तुकाई । इजपुढें बापुड्या काई ॥३॥
एका जनार्दनीं माझीं आई । तिहीं लोकीं तिची साई ॥४॥
२५८९
आलों ऐकोनी खंडोबाची थोरी । वाघा होऊनि मज मागा म्हणती वारी ॥१॥
ठकलों ठकलों वाउगा सीण । वारी मागतां पोट न भरे जाण ॥२॥
सदा वागवी कोटंबा आणि झेंडा । रांडापोरें त्यजिलीं जालों काळतोंडा ॥३॥
गेले दोनी ठाव आतां कोठें उरला वाव । एका जनार्दनीं भेटवा मज पंढरीरावो ॥४॥
२५९०
पूजिती खंडेराव परत भरिती । विठ्ठल विठ्ठल न म्हणती अभागी ते ॥१॥
लावुनि भंडार दिवटा घेती हातीं । विठ्ठल म्हणतां लाजती पापमती ॥२॥
ऐसियासी भाव सांगावा तो कवण । एका जनार्दनी काय वाचा शरण ॥३॥
२५९१
फजितीचे देव मागती घुटीरोटी । आपणासाठीं जगा पीडितो काळतोंडें मोठीं ॥१॥
नको तया देवा आठवा मजसी । विठ्ठल मानसीं आम्हीं ध्याऊं ॥२॥
अविचारी देव अविचारी भक्त । देवाकारणें मारिती पशुघात ॥३॥
एका जनार्दनीं जळो जळो ऐसा देव तो भांड । विठ्ठल विठ्ठल न म्हणे त्याचें काळें तोंड ॥४॥
२५९२
म्हणती देव मोठे मोठे । पूजिताती दगडगोटे ॥१॥
कषाट नेणती भोगिती । वहा दगडातें म्हणती ॥२॥
जीत जीवा करुनि वध । दगडा दाविती नैवेद्य ॥३॥
रांदापोरें मेळ जाला । एक म्हणतो देव आला ॥४॥
नाक घासुनी गव्हार । देवा म्हणती गुन्हेगार ॥५॥
एका जनार्दनीं म्हणे । जन भुललें मुर्खपणें ॥६॥
२५९३
पाषाणाची करूनि मूर्ति । स्थापना करिती द्विजमुखें ॥१॥
तयां म्हणताती देव । विसरुनि देवाधिदेव ॥२॥
मारिती पशूंच्या दावणी । सुरापाणी आल्हाद जयां ॥३॥
आमुचा देव म्हणती भोळा । पहा सकळां पावतसे ॥४॥
ऐशा देवा देव म्हणे न कोणीही । एका विनवी जनार्दनीं ॥५॥
२५९४
प्रतिमेचा देव केला । काय जाणें ती अबला ॥१॥
नवस करिती देवासी । म्हणती पुत्र देई वो मजसी ॥२॥
न कळेचि मुढा वर्म । कैसें जाहलेंसे कर्म ॥३॥
प्रतिमा केलीसे आपण । तेथें कैचे देवपण ॥४॥
देव खोटा नवस खोटा । एका जनार्दनीं रडती पोटा ॥५॥
२५९५
देव दगडाचा भक्त तो मेणाचा । एका दोहींचा विचार कैसा ॥१॥
खरेपणा नाहीं देवाचे ते ठायीं । भक्त अभाविक पाहीं दोन्हीं एक ॥२॥
एका जनार्दनीं ऐसें देवभक्तपण । निलाजेर जाण उभयतां ॥३॥
२५९६
करूनि नवस मागती ते पुत्र । परी तो अपवित्र होय पुढे ॥१॥
नासोनियां धर्म करी वेडेचार । भोगिती अघोर पापमती ॥२॥
सदा सर्वकाळ निंदावें सज्जन । काया वाचा मन परद्रव्या ॥३॥
परनारी देखतां सुख वाटे मनीं । भोगी वित्त हानी पाप जोडे ॥४॥
ऐसिया पामरा दंड तो कोण । तयाचे वदन कृष्णवर्ण ॥५॥
एका जनार्दनीं नवासाचें फळ । कुळीं झाला बाळ बुडवणा ॥६॥
२५९७
जयाचेनि तुटे भवबंधन । तयासी जाण विसरती ॥१॥
करिती आणिकांची सेवा । ऐसे ते अभागी निर्दैवा ॥२॥
मुळींच नाहीं देवपण । तेथें करिती जप ध्यान ॥३॥
विसरूनि खर्‍या देवासी । भुलले आपुल्या मानसीं ॥४॥
सत्य सत्य बुडती जनीं । एका शरण जनार्दनीं ॥५॥
२५९८
वोस घर वस्तीस काह्मा । तैसें देवा कोण पुसे ॥१॥
सांडोनियां पंढरीराणा । वोस राना कोण धांवे ॥२॥
घेती मासांचें अवदान । देवपण कैंचे तेथें ॥३॥
ऐसिया देवासी पुजणें । एका जनार्दनीं खोटें जिणें ॥४॥
२५९९
येउनी नरदेहा भूतातें पूजिती । परमात्मा नेणती महामुर्ख ॥१॥
दगडाच्या देवा सेंदुराचा भार । दाविती बडीवार पूजनाचा ॥२॥
रांडापोरें घेती नवासाची बगाड । नुगवे लिगाड तयाचेनि ॥३॥
आपण बुडती देवा बुडविती । अंतकाळी होती दैन्यावाणें ॥४॥
एका जनार्दनीं ऐसिया देवा । जो पूजी गाढवासम होय ॥५॥
२६००
भजन चालिलें उफाराटें । कवण जाणें खरें खोटें ॥१॥
जवळी असतां देव । भक्तां उपजला संदेह ॥२॥
सचेतन तुळशी तोडा । वाहाती अचेतन दगडा ॥३॥
बेला केली ताडातोडी । लिंगा लाखोली रोकडी ॥४॥
आग्निहोत्राचा सुकाळ । शमी पिंपळासी काळ ॥५॥
तिन्हीं देव पिंपळांत । अग्निहोत्रीं केला घात ॥६॥
मुख बांधोनी बोकड मारा । म्हणती सोमयाग करा ॥७॥
चवदा गांठींचा अनंत दोरी । तो प्रत्यक्ष नेला चोरी ॥८॥
शालिग्राम शुद्ध शिळा । हारपलीया उपवास सोळा ॥९॥
एका जनार्दनीं एक भाव । कुभाविका कैंचा देव ॥१०॥
२६०१
प्रतिमा देव ऐसा ज्याचा भाव । न करी निर्वाहो अंगो अंगीं ॥१॥
असतां सर्वत्र बाहेरी अंतरीं । संतुष्टा भीतरीं म्हणे देव ॥२॥
तेचि ते द्वारका तेचि हें पंढरी । सर्वत्र न धरी तोचि भाव ॥३॥
तीर्थयात्रा करी देवक असे क्षेत्रीं । येर काय सर्वत्री वोस पडलें ॥४॥
पुण्य क्षेत्रीं पुण्य अन्य क्षेत्रीं पाप । नवल संताप कल्पनेचा ॥५॥
एका जनार्दनीं स्वतः सिद्ध असे । नाथिलेंची पिसें मत वाद ॥६॥
२६०२
देव देहीं आहे सर्व ते म्हणती । जाणतिया न कळे गती देव नेणे ॥१॥
ऐसें ते भुलले देवा विसरले । तपताती वहिले करुनी कष्ट ॥२॥
देवाची ती भेटी नाहीं जाहली तया । शिणताती वायां कर्महीन ॥३॥
एका जनार्दनीं जवळी असोनी देव । कल्पनेंन वाव केला मनें ॥४॥
२६०३
सर्वात्मक भरला देवो । तेथें न ठेविती भावो ॥१॥
ऐशी भुललीं कर्मासी । आचरती तीं दोषासीं ॥२॥
सर्व ठायीं व्यापक हरी । कोण द्वेषी कोण वैरी ॥३॥
ऐसे अभागी ते हीन । भोगीताती जन्मपतन ॥४॥
नको ऐसें ब्रह्माज्ञान । एका जनार्दनीं शरण ॥५॥
२६०४
देव सर्वाठायीं वसे । परि न दिसे अभाविकां ॥१॥
जळीं स्थळीं पाषाणीं भरला । रिता ठाव कोठें उरला ॥२॥
जिकडे पाहे तिकडे देव । अभाविकां दिसे वाव ॥३॥
एका जनार्दनीं नाहीं भाव । तंव तया न दिसे देव ॥४॥
२६०५
लटिक्या भावाचें । देवपण नाहीं साचें ॥१॥
भाव नाहीं जेथें अंगी । देव पाहतां न दिसे जगीं ॥२॥
सर्व काळ मनीं कुभाव । जैसा पाहे तैसा देव ॥३॥
लटिकी भंड फजिती । एका जनार्दनीं निश्चिती ॥४॥
२६०६
देहीं असोनियां देव । वाउगा करिती संदेहो ॥१॥
जाय देवळासी स्वयें । मनीं आशा दुसरी वाहे ॥२॥
बैसोनीं कीर्तनीं । लक्ष लावी सदां धनीं ॥३॥
करुं जाय तीर्थयात्रा । गोविलें मन विचारा ॥४॥
ऐशियासी न भेटे देव । एका जनार्दनीं नाही भाव ॥५॥
२६०७
ब्रह्मा एक परिपूर्ण । तेथें नाहीं दोष गुण ॥१॥
पराचा देखती जे दोष । तेचि दोषी महादोषी ॥२॥
ब्रह्मीं नाहें दोष गुण । पाहती ते मुर्ख जाण ॥३॥
जे गुणदोषी देखती । एका जनार्दनीं नाडती ॥४॥
२६०८
मी तेचि माझी प्रतिमा । तेथें नाहीं आन धर्मा ॥१॥
तेथें असे माझा वास । नको भेदे आणि सायास ॥२॥
कलियुगीं प्रतिमेपरतें । आसना साधन नाहीं निरुतें ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । दोन्हीं रूपें देव आपण ॥४॥


ब्राम्हण 

२६०९
स्नानसंध्या शौचाचार । स्वधर्म नावडे साचार ॥१॥
कनकफळ नाम गोमटें । बाहेर आंत दिसे कांटे ॥२॥
शरीर श्वेत निर्नासिक । तोंडाळ ओढाळ पतिनिंदक ॥३॥
ऐशीं आचारहीन बापुडीं । एका जनार्दनीं न धरी जोडी ॥४॥
२६१०
सुंदर विभुति लावी अंगीं । मिरवी जगीं भूषण ॥१॥
घालूनियां गळां माळा । वागवी गबाळा वोंगळ ॥२॥
नेणे कधीं योगयाग । दावी सोंग भाविका ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । नाहें तेथें कदा देव ॥४॥
२६११
द्रव्याचिया लोभें । तीर्थामध्यें राहती उभे ॥१॥
सांगती संकल्प ब्राह्मण । तेणें निर्फण तीर्थ जाण ॥२॥
संकल्पानें नाड । उभयतां ते द्वाड ॥३॥
संकल्पाविरहित धन । एका जनार्दनीं पावन ॥४॥
२६१२
नवल दंभाचें कौतुक । अग्नहोत्री म्हणती याज्ञिक ॥१॥
मंत्रतंत्राची कथा कोण । मुख्य गायत्री विकिती ब्राह्मण ॥२॥
आम्ही स्वधर्मनिष्ठ पावन । दंभें म्हणती आपणा जाण ॥३॥
दांभिकांची भक्ति वाव । एका जनार्दनीं नाहीं ठाव ॥४॥
२६१३
वेदाचिया बोला कर्मातें गोंविला । परी नाहीं भजला संतालागीं ॥१॥
घोकूनियां वेद द्वैत नवजाय । वाउगाची होय श्रम तया ॥२॥
तया अद्वैताच्या वाटां जायतो करंटा । शीण तो अव्हाटा आदिअंत ॥३॥
एका जनार्दनीं संतांसी शरण । गेलीया पठण सर्वजोडे ॥४॥


विद्यावंत 

२६१४
विद्या जलिया संपूर्ण । पंडित पंडिता हेळसण ॥१॥
धन जालिया परिपुर्ण । धनाढ्यासी हेळसण ॥२॥
कळतां आत्मज्ञान स्थिति । भलत्यासवें वाद घेती ॥३॥
वृश्चिका अंगीं विष थोडें । तैसा वादालागीं चढे ॥४॥
भुलोनि पामर । एका जनार्दनीं बुडवी घर ॥५॥


वेदपाठक

२६१५
वेदविधि कांही न कळे पाठका । गुणदोष देखा मलीन सदा ॥१॥
दशग्रंथीं ज्ञान होतांचि जाण । निंदितो देखोन भलत्यासी ॥२॥
सर्व ब्रह्मरुप ऐसें बोले वेद । तेथें वादावाद उरला नाहीं ॥३॥
ओऽहं सोऽहं कोऽहं नाहीं ठाव । उगेचि गौरव मिरवी ज्ञान ॥४॥
एका जनार्दनीं ब्रह्माज्ञानासाठीं । हिंडताती कोटी जन्म घेत ॥५॥
२६१६
वेद बोलिला जो जो गुण । तो तो नव्हेची पठण ॥१॥
वेदें सांगितलें न करी । ब्रह्माद्वेषीं दुराचारी ॥२॥
न करा सुरापान । कन्या-गो-विक्रय जाण ॥३॥
ऐसे वेदाची मर्यादा । न कळेचि मतिमंदा ॥४॥
निजमुखें स्वयें बोले वेदु । न करावा परापवादु ॥५॥
एका जनार्दनीं शरण । वेदाचें नोहे आचरण ॥६॥
२६१७
करुनी वेदशास्त्र पठण । निर्धारितां निज ज्ञान ॥१॥
करुनी वेदशास्त्र श्रवण । होय शिश्वोदरपरायण ॥२॥
महा मोहो गिळिला ज्ञाना । शरण एका जनार्दना ॥३॥
२६१८
वेदशास्त्र वक्ता अति निःसीम पाही । सिद्धान्त बोलतां उरीं ठेवी कांहीं ।
लयलक्ष ध्यान मुद्रा दावी आपुलें ठायीं । वेडे वेडे चार करितां मोक्ष न ये हातां ॥१॥
तो खूण वेगळी विरळा जाणें एक । जाणीव ग्रासोनी त्यासी बाणे देख ॥ध्रु०॥
अष्टांग योग जाणे मंत्र तंत्र कळा । प्रबोध भक्तीनें वश्य सिद्धि सकळा ।
वर्म चुकला भाग्यहीन अंधळा । मी कोण हेंचि नेणें कळ त्या विकळा ॥२॥
सिद्धान्त एक निका सावध ऐका । सुखासी मेळवितें वर्म नातुडे फुका ।
भाव धरुनी संतापायीं नाम वोळखा । तैंचे एका जनार्दनीं भेटी देखा ॥३॥


पुराणिक 

२६१९
पतनाच्या भया नोळखे पामर । करी वेरझार नानापरी ॥१॥
नायके कीर्तन न पाहे पंढरी । वैष्णवाचे दारीं न जाये मूढ ॥२॥
नानापरीचे अर्थ दाखवी वोंगळ । सदां अमंगळ बोले जना ॥३॥
हिंडे दारोदारीं म्हणे पुराणिक । पोटासाठी देख सोंग करी ॥४॥
वाचळ आगाळा बोलों नेदी लोकां । एका जनार्दनीं देखा फजीत होय ॥५॥
२६२०
भांडाचें तोंड भांड पुराण । वरी शिमग्याचा सण ॥१॥
काय उणें मग भांडा । बोलती वाउगें तें तोंडा ॥२॥
वेद शास्त्र नीति नाहीं । सैरावैरा बोलणें पाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं पाषांड । म्हणोनि फोडो त्याचें तोंड ॥४॥
२६२१
सांगें ब्रह्माज्ञान गोष्टी । माते पाहतां होती कष्टी ॥१॥
काय ज्ञान ते जाळावें । वदन तयाचें तें न पाहावें ॥२॥
करी कथा सांगें पुराण । वायां मिरवी थोरपण ॥३॥
जन्मला जिचें कुशीं । तिसीं म्हणे अवदसा ऐसी ॥४॥
ऐसें नसो तें संतान । एका विनवी जनार्दन ॥५॥
२६२२
आवाडीने माता बोले बाळकासी । तंव तो म्हणे विवसा पाठी लागे ॥१॥
सांगे लोकांपाशीं ब्रह्मज्ञान । झाला स्त्रीं आधीन स्वदेंहें तो ॥२॥
बैसोनी बाजारीं सांगे ज्ञान गोष्टी । मातेसी करंटी म्हणे नष्ट ॥३॥
एका जनार्दनीं ते जन अधम । चौर्‍याशीं लक्ष जन्म भोगिताती ॥४॥
२६२३
सांगे बहु सोपया गोष्टी । करूं नेणो तो हातवटी ॥१॥
ऐसें याचें नको ज्ञान । ज्ञान नोहें तें पतन ॥२॥
सांगे लोका उपदेश । आपण नेणें तो सायास ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । त्याची अमंगळ वाणी ॥४॥
२६२४
सांडोनी आचार करती अनाचार । ब्रह्माचा विचार न कळे ज्यांसी ॥१॥
वाहाती भार वेदाचा आधार । शास्त्रांचा संभार सांगताती ॥२॥
पुराण व्युप्तत्ती वाउग्या त्या कथा । सांगती सर्वथा हितपर ॥३॥
एका जनार्दनीं अनुभवावांचुनीं । कोरडी ती कहाणी ब्रह्माज्ञान ॥४॥
२६२५
येवढा मंत्र सोपा सांडोनी सायासीं । कां रें प्रपंचासी गुंतुनीं पडसी ॥१॥
वाचे ब्रह्मज्ञान गोष्टी ते फोल । अंतरींचे बोल सर्व वायां ॥२॥
वृंदावनाचे परी वर वर रेखा । तैसें पढतमूर्खा वेद गोष्टी ॥३॥
एका जनार्दनीं प्रपंच टाकुनीं । परमार्थ साधनीं रिघें वहिला ॥४॥


संन्यासी 

२६२६
रडती पोटासाठीं । झालों म्हणती संन्यासी ॥१॥
वर्म न कळेची मुढां । होतो फजित रोकडा ॥२॥
जनीं नारायणा । अवघा भरला जनार्दन ॥३॥
तडातोडी करूनी वर्म । चुकला तो अधम ॥४॥
सर्वांठायीं नारायण । एका जनार्दनीं भजन ॥५॥
२६२७
त्यागूनियां स्त्री संन्यासी जे होती । पतना ते जाती अंतकाळीं ॥१॥
घेउनी संन्यास ध्यान पै स्त्रियांचे । गुंतलासे आशे वायां जाये ॥२॥
नारायण नामीं नाहीं पैं आचार । सर्व अनाचार स्त्रीतें लक्षी ॥३॥
एका जनार्दनीं संन्यास लक्षण । गीतेमाजीं कृष्ण बोलियेला ॥४॥
२६२८
त्यागुनी कर्म जाहला संन्यासी । ज्ञान ध्यान नाहीं मानसीं ॥१॥
शिखा सूत्र त्यागून जाण । करी दंडासी ग्रहण ॥२॥
नित्य भिक्षा पुत्राघरीं । मठ बांधोनी राहे द्वारीं ॥३॥
एका जनार्दनीं संन्यास । वायांची नाश कायेचा ॥४॥
२६२९
डोई बोडोनी केली खोडी । काया विटंबिली बापुडी ॥१॥
ऐसें नोहे निर्मळपण । शुद्ध करी कां अंतःकरण ॥२॥
राख लाउनी वरच्यावरी । इंद्रियें पीडिलीं भरोवरी ॥३॥
संध्या स्नान द्वादश टिळे । फासे घालुनी कापी गळे ॥४॥
बगळा लावूनियां टाळी । ध्यान धरुनी मत्स्य गिळी ॥५॥
पाय घालुनी आडवा । काय जपतोसी गाढवा ॥६॥
कन्येसमान घरची दासी । तिशीं व्यभिचार करिसी ॥७॥
लोकांमध्यें मिरविसी थोरी । घरची स्त्री परद्वारीं ॥८॥
श्वान आले बुद्धिपणा । चघळोनी सांडी तो वहाणा ॥९॥
एका जनार्दनीं निर्मळ भाव । तेथें द्वेषा कैंचा ठाव ॥१०॥
२६३०
दीनाचें उपार्जन करी पोटासाठीं । म्हणे मज लंगोटी द्याहो कोण्हीं ॥१॥
घेउनी संन्यास हिंडे दारोदारी । ‘ नारायण ‘ करी पोटासाठी ॥२॥
काम क्रोध वैरी सदोदित पीडी । वरी शेंडी बोडी करुनीं काई ॥३॥
व्यर्थ विटंबना करिती जनांत । संन्याशाची मात सोंग दावी ॥४॥
एका जनार्दनीं संन्यास साचा । रामनाम वाचा उच्चार करी ॥५॥
२६३१
षडवैरियांचा करावा आधीं नाश । मग सुखें संन्यास घ्यावा जगीं ॥१॥
आशा मनीषा यांचा तोडोनियां पाश । मग मुखें संन्यास घ्यावा आधीं ॥२॥
एका जनार्दनीं संकल्पाचा त्याग । सुखें संन्यास मग घ्यावा आधीं ॥३॥
२६३२
संन्यासी करी गृहस्थाश्रम । तेथें तया अधर्म वोढवला ॥१॥
करपात्रीं भिक्षा हाचि त्याचा धर्म । न करितां अधर्म स्वयें जोडे ॥२॥
नाश करावे षड्‌वैरी नेमें । तया संन्यास कर्में म्हणिजेती ॥३॥
एका जनार्दनीं गृहस्थाची बरा । फजिती बाजारा उभ्या होय ॥४॥
२६३३
नुपजे अनुताप ज्ञान । काय घेउनी विज्ञान ॥१॥
अनुतापाविण । व्यर्थ संन्यास ग्रहण ॥२॥
संन्यास घेतलिया पाठीं । काम नुपजावा पोटीं ॥३॥
ऐसे संन्यास लक्षण । एका जनार्दनीं खुण ॥४॥
२६३४
भिक्षेलागीं पाणीपात्र । सांठवण उदर मात्र ॥१॥
सायंकाळीं प्रातःकाळासी । भिक्षा संग्रह नसावा निश्चयेंसी ॥२॥
संग्रह यत्‍नाचीया चाडा । मोहोळ अवघा कडा ॥३॥
मोहोळ झाडितां त्यासी । नाश होतो मासीयासी ॥४॥
सर्व मायीक पदार्थ । एका जनार्दनीं परमार्थ ॥५॥
२६३५
वासनेंचे वसन समूळ फाडी । त्रिगुण जानवेंक तयावरी तोडी ॥१॥
यापरी जाणोनी संन्यासु घेई । गुरुवचनें सुखें विचरतु जाई ॥२॥
मन दंडिजे तोचि घेई सुंदंडु । जीवनेंविण कमंडलु अखंडु ॥३॥
एकाक्षरजप करी । क्षराक्षरातीत धरणा धरी ॥४॥
स्वानंदाचें करी करपात्र । सहजीं सहज जेवीं नारायण वक्त्र ॥५॥
एका जनार्दनीं सहज संन्यासु । सहजीं सहज तेथें न लगे आयासु ॥६॥


जपी तपी

२६३६
आहारे निर्देवा काय करसी तप । वाउगाची जप शांतीविण ॥१॥
आहारे पाररा नेणसी देवासी । वाउगा शिणसी काय काजा ॥२॥
आहारे तामसा कोण तुझी गती । संताची प्रचीति नाहीं तुज ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसा हीनभागी । भूभार जगीं वायां जाहला ॥४॥
२६३७
कामक्रोध लागले मागें । तप करुनी काय सांगें ॥१॥
कायसा जाशी वनांतरीं । कामक्रोध भरले अंतरीं ॥२॥
वनीं जाऊनियां चिंता । रात्रंदिवस घोकिशी कांता ॥३॥
योग अभ्यास न कळे वर्म । शिणतो मूढ धांवतें कर्म ॥४॥
कर्मे लिहलीं न चुके रेखा । म्हणे जनार्दनीं एका ॥५॥
२६३८
आष्टांग साधन मौनी जटाधारी । एक चरणावरी करती तप ॥१॥
वायु ते आहार असती दिंगबर । परि न कळे विचार देव कोठें ॥२॥
कैशी तया भ्रांती असोनी देव जवळा । रिगती साधन कळा हुडाकिती ॥३॥
एका जनार्दनीं तया नाहीं सुख । संतांवांचुनी देख मार्ग न लागें ॥४॥
२६३९
विसरुनी विठोबासी । भरले हव्यासी साधन ॥१॥
काय त्यांचा कले मंत्र । कोण पवित्र म्हणे तयां ॥२॥
दाविती वरी वरी भक्ति । अंतरीं युक्ति वेगळीच ॥३॥
एका जनार्दनीं जप । वाउगें तप करितो ते ॥४॥
२६४०
सर्पें दर्दुर धरियेला मुखीं । तोही मक्षिका शेखीं धरीतसे ॥१॥
तैसें ते अभागी नेणतीच काळ । वाउगा सबळ करिती धंदा ॥२॥
नेणती नेणती रामनाम महिमा । व्यर्थ तप श्रमा शिणती वायां ॥३॥
एका जनार्दनीं तपांचें हें तप । तो हा सोपा जप श्रीरामनाम ॥४॥
२६४१
जीवाचें जीवन जनीं जनार्दन । नांदतो संपूर्ण सर्व देहीं ॥१॥
वाउगी कां वायां शिणती बापुडीं । काय तया जोडी हातीं लागे ॥२॥
पंचाग्रि साधन अथवा धूम्रपान । तेणें काय संपूर्ण हरी जोडे ॥३॥
एका जनार्दनीं वाउगीं तीं तपें । मनाच्या संकल्पें हरी जोडे ॥४॥


योगी 

२६४२
योग साधोनी पंचाग्नी साधिती । न कळे योगाची गती फजीतखोरा ॥१॥
वाउगें साधन वाउगें साधन । तेणें विटंबन होत असे ॥२॥
एका जनार्दनीं योगाचा योग । भजे पांडुरंग एका भावें ॥३॥


तीर्थी 

२६४३
तीर्था जाती उदंड । त्याचें पाठीमागें तोंड ॥१॥
मन वासना ठेउनी घरीं । तीर्थां नेली भांडखोरी ॥२॥
गंगेंत मारितां बुडी । मन लागलें बिर्‍हाडीं ॥३॥
नमस्कार करितां देवासी । मन पायपोसापाशीं ॥४॥
लवकर करी प्रदक्षिणा । उशीर झालासे भोजना ॥५॥
एका जनार्दनीं स्थिर मन । नाहीं तंव काय साधन ॥६॥
२६४४
केलें तुवां काय जाऊनियां तीर्था । सर्वदां विषयार्था भुललासी ॥१॥
मनींची तीं पापें नाहीं धोवियेलीं । वृत्ति हे लाविली संसारींच ॥२॥
तीर्थस्नानें अंग तरी शुद्ध केलें । नाहीं धोवियेलें अंतरासी ॥३॥
वरी दिससी शुद्ध अंतरीं मलीन । तोवरीं हें स्नान व्यर्थ होय ॥४॥
तीर्थयात्रायोगें कीर्तिही पावली । बुद्धि शुद्धि झाली नाहीं तेणें ॥५॥
शांति क्षमा दया नाहीं पैं अंतरीं । वायां येरझारी कष्ट केले ॥६॥
एका जनार्दनीं सद्‌गुरु पाय धरी । शांतीचें जिव्हारीं पावशील ॥७॥


महंत

२६४५
ब्रह्माचारी म्हणती महंत । सदा विषयावरी चित्त ॥१॥
नेसोनियां कौपीन । अंतरीं तों विषयध्यान ॥२॥
बोले जैसा रसाळ । भाव अंतरीं अमंगळ ॥३॥
एका जनार्दनीं सोंग । तया न मिळे संतसंग ॥४॥
२६४६
घालुनी आसन पोटीं भाव नाहीं । वायां केली पाही विटंबना ॥१॥
देव सर्वांभुतीं तयासी न कळे । वाउगें गवाळें पसरिलें ॥२॥
अंतरीं तो हेत द्रव्य मिळेल कांहीं । वरपांग दावी वेषधारी ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसीया सोंगासी । काय देवा त्यासी दंड करा ॥४॥


मुक्त 

२६४७
आम्हीं मुक्त म्हणोनि विचरती महीं । मुक्त ही पदवी नाहीं अंगी ॥१॥
सैर धांवे मन नाहीं पैं अटक । मुक्तज्ञान मौक्तिक वायां जाय ॥२॥
भूतमात्रीं द्रोही करिती नानापरी । वेदशास्त्र निर्धारी ठाउकें नाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं कायसे ते मुक्त । जगीं जाणा फजींत नलाजरे ॥४॥

वैराग्य 

२६४८
काय तें वैराग्य बोकडाचे परी । भलतीया भरीं पडतसे ॥१॥
काय ती समाधी कुकुटाचे परी । पुढेंचि उकरी लाभ तेणें ॥२॥
बैसोनी आसनीं वाउगें तें ध्यान । सदां लक्ष्मी मान आपुलाची ॥३॥
घालूनियां जेठा बैसतो करंटा । करीतसे चेष्टा मर्कटापरी ॥४॥
नाहीं शुद्ध कर्म योगाचा विचार । सदां परद्वार लक्षीतसे ॥५॥
ऐशिया पामरा कासया तो बोध । एका जनार्दनीं शुद्ध खडक जैसा ॥६॥
२६४९
वायां शब्दज्ञान बोलावा गौरव पोटींचा पैं भाव मिथ्या सोंग ॥१॥
मैंदाचिया परी बेसती ध्यानस्थ । सदां चित्त ओढत परधनीं ॥२॥
वैराग्य तें फोल सांगताती गोष्टी । काय तें चावटी मिथ्या बोल ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसीया सोंगासीं । कैं हृषीकेशी प्राप्त होय ॥४॥
२६५०
बांधूनियां पर्णकुटी मुढी । त्यावरी गुढी अद्वैताची ॥१॥
ऐसें मिरविती सोंग वायां । नरका जावया उल्हासें ॥२॥
नेणें कधीं सतांचें पूजन । सदां सर्वदां परधनीं मन ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । ऐसें सोंग मिरवितींअ जनीं ॥४॥
२६५१
मुखीं वसे ब्रह्माज्ञान । चित्तीं चिंती धनमान ॥१॥
ऐसें ठक जे पतित । तयां साधन स्वहित ॥२॥
स्त्रीसंगी सदां सक्त । वदनीं गोष्टी परमार्थ ॥३॥
एका जनार्दनीं तयां । देव भेटेल कासया ॥४॥
२६५२
गांठीं बांधोनियां धन मिरविती भक्ति । मनीं ते आसक्ती अधिक व्हावी ॥१॥
चित्तवित्ता वरी भक्ति लोकाचारीं । देव अभ्यंतरी केवीं भेटी ॥२॥
असें चित्त वित्ता लावी कळांतरी । अनुष्ठान करी दिवस गणी ॥३॥
जपतप विधान अवघेंची सांडी । धरणेंची मांडी सावकाश ॥४॥
धन सांडोनी मन धरी जानार्दन । एकाएकीं भक्ती फळेल तेणें जाण ॥५॥
२६५३
मी एक शुची जग हें अपवित्र । कर्माचि विचित्र वोढवलें ॥१॥
देखत देखत घेतसे विख । अंतीं तें सुख केवीं होय ॥२॥
अल्पदोष ते अवघेंची टाळी । मुखें म्हणे सर्वोत्तम बळी ॥३॥
अभिलाषें अशुची झालासे पोटीं । एका जनार्दनीं नव्हेंचि भेटी ॥४॥
२६५४
कनकफळ भक्षितां सहज भ्रांति येती । तैशी ही फजिती संसारिका ॥१॥
मर्कटाचीये परे नाचे घरोघरीं । नाचवोनि भरी पोट तैसें ॥२॥
करिती तितुकें अवघें तें सोंग । नाहीं कांहीं रंग भाव भक्ति ॥३॥
एका जनार्दनीं पडिलासे भ्रांती । नेणें कधीं स्तुति देवाची तो ॥४॥


गोसावी 

२६५५
लावूनियां अंगा राख । म्हणती सुख आम्हांपाशीं ॥१॥
भोळे भाविका भोंदिती । भलते मंत्र तयां देती ॥२॥
म्हणती आम्हां करा गुरु । उपचारु पूजेचा ॥३॥
एका जनार्दनीं तैं मैंद । नाहीं गोविंद तयांपाशीं ॥४॥
२६५६
अंगा लावुनियां राख । करी भलतेंची पाप ॥१॥
मेळवी शिष्यांचा मेळा । अवघा भांगेचा घोंटाळा ॥२॥
नानापरी सांगे मंत्र । नेणें विधीं अपवित्र ॥३॥
न कळे ज्ञानाची हातवटी । सदां परदार राहाटी ॥४॥
एका जनार्दनीं सोंग । तेथें नाहीं पांडुरंग ॥५॥
२६५७
आम्हीं जाहालों गोसावी । आमची विभूत चालवावी ॥१॥
भांग भुरका हें साधन । शिष्य मिळाले चहुकोन ॥२॥
हें तों सोंगाचे साधन । राजी नाहीं जनार्दन ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । भाव तेथें वसे देव ॥४॥
२६५८
आम्हीं योग साधियेला । भांग भुरका तो आणला ॥१॥
योग कळे तयां मूढा । साधन काय तें दगडा ॥२॥
आंत काळा बाहेर काळा । माप नाहीं अमंगळा ॥३॥
एका जनार्दनीं ते पामर । साधन साधिती ते खर ॥४॥
२६५९
अंगासी राख ढूंगासी लंगोटी । गोसावे हातवटी मिरविती ॥१॥
अल्लख म्हणोनि भिक्षा मागताती । अलखाची गती न कळे मूढां ॥२॥
भांगेचा सुकाळ चेले करी मूढ । यम तया दृढ दंड करी ॥३॥
अलक्ष अलक्ष आलख कळेना । जगीं विटंबना उगीच करिती ॥४॥
एका जनार्दनीं नको ऐसें सोंग । तेणें पांडुरंग अंतरेल ॥५॥
२६६०
संसाराचा धाक घेऊनियां पोटीं । जाहला हटतटी गोसावी तो ॥१॥
पहिल्या परीस यातायाती मागें । शिणला उद्योगें भाक मागूं ॥२॥
उठोनियां पहाटें अलख मागावे । परतोनी यावेअं झोपडीसी ॥३॥
नाहीं तेथें कोणी दिसे केविलवाणा । मग म्हणे नारायणा व्यर्थ जिणें ॥४॥
जरी असतों घरबारी स्त्री पुत्र असती । आतां ही फजीती नको देवा ॥५॥
टाकूनियां वेष स्त्री करुं धांवे । तों आयुष्याचें हावेंक ग्रासियेला ॥६॥
राहिली वासना संसार करणें । एका जनार्दनीं म्हणती जन्म घेती ॥७॥


गुरु

२६६१
आहाच वाहाच झकविलें लोकां । ऐसिया ठका देव कैचा ॥१॥
शिकवूनी जन वंचला आपण । नरकीं पतन होत असे ॥२॥
मी ज्ञाता म्हणुनी फुगोनी बैसला । ब्रह्माविद्येचा पसारा घातिला ॥३॥
अभ्यासी ते मिरवीं लोकीं । पडलीया चुकी निजपंथें ॥४॥
ज्यासी दंभ तो काय नेणें । लोकीं मानवणें हेंची पाहें ॥५॥
घरोघरीं गुरु आहेत आईते । गूळ घेऊनियां विकिती रायतें ॥६॥
संसारापासोनी सोडवी साचे । सदगुरु ऐसें नांव त्याचें ॥७॥
बोलाचेनि ज्ञानें पावोनि देवा । भुलविलें भावा अभिमानें ॥८॥
एका जनार्दनीं नव्हे त्या भेटी । वोसणतां भेटी साच होय ॥९॥
२६६२
असत्य जन्मलें असत्याचें पोटीं । अर्थबळें चावटीं शिकविती ॥१॥
अर्थीं धरूनी आस असत्य बोलणें । अर्थासाठीं घेणें मंत्रयंत्र ॥२॥
अर्थासाठीं प्राण त्यजिती जनीं । अर्थें होत हानी प्राणिमात्रा ॥३॥
एका जनार्दनीं अर्थाचा संबंध । तेथें भेदाभेद सहज उठे ॥४॥
२६६३
सांगती लोकां गुरु करा । आपुली आपण शुद्धी धरा ॥१॥
त्यांचे बोलणें वितंड । शिष्य मिळती तेहीं भांड ॥२॥
उपदेशाची न कळे रीत । द्रव्यसाठीं हात पसरीत ॥३॥
ऐशा गुरुच्या ठायीं भाव । एका जनार्दनीं वाव ॥४॥
२६६४
जळतिया घरा । कोण वस्ती करी थारा ॥१॥
तैसे अभागी पामर । गुरुपण मिरविती वरवर ॥२॥
नाहीं मंत्रशुद्धीचें ज्ञान । भलतियाचें फुंकिती कान ॥३॥
मनुष्य असोनी गुरु पाही । एका जनार्दनीं तें नाहीं ॥४॥
२६६५
शिष्यापासून सेवा घेणें । हें तो लक्षण अधमाचें ॥१॥
ऐसें असतीं गुरु बहु । नव्हेंचि साहुं भार त्यांचा ॥२॥
एकपणें समानता । गुरुशिष्य उरतां उपदेश ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । गुरु माझा जनार्दन ॥४॥


मानभाव

२६६६
होउनी मानभाव । अवघा बुडविला ठाव ॥१॥
नाहीं चित्त शुद्ध गती । द्वेष देवाचा करिती ॥२॥
धरती उफराटी काठी । रंडापोरें भोंदी वाटी ॥३॥
नेसोनियां काळेंपण । अंगा लाविती दूषण ॥४॥
एका जनार्दनीं देवा । जळी जळो त्यांची सेवा ॥५॥
२६६७
सांगती ते ज्ञान तैसें । श्वान सूकरा सरिसें ॥१॥
अंगीं नसोनि वर्म । दाविताती गुणकर्म ॥२॥
द्वैताची दावणी वाढ । भुलविती रांडानाड ॥३॥
अभागी ते पामर । नर्क भोगिती अघोर ॥४॥
सांगती पुराणकथा । उभे बाजारीं सर्वथा ॥५॥
एक जनार्दनीं नाहीं भाव । तेथें कैंचा उभा देव ॥६॥


फकीर 

२६६८
आशा टाकुनी फकीर जाला । परी भिक्षा मागणें जन्म गेला ॥१॥
तैशी नोहे परमार्थ रहाटी । शुद्ध मन करीजे पोटीं ॥२॥
सर्वांभुतीं नांदे एक देव । वाउगा कां वाढवा अहंभाव ॥३॥
जे जे वाणी स्तुति केली । ती ती देवासी पावली ॥४॥
ऐसा धरी दृढभाव । एका जनार्दनीं मागें ठाव ॥५॥


अर्थी 

२६६९
अर्थ नाहीं जयापाशीं । असत्य स्पर्शेना तयासी ॥१॥
अर्थापाशीं असत्य जाण । अर्थापाशीं दंभ पूर्ण ॥२॥
अर्थापोटीं नाहीं परमार्थ । अर्थापोटीं स्वार्थ घडतसे ॥३॥
अर्थ नका माझे मनीं । म्हणे एका जनार्दनीं ॥४॥


आशाबद्ध 

२६७०
आशाबद्ध करिती देवाचें पूजन । तेणें नारायण तुष्ट नोहे ॥१॥
आशाबद्ध करिती वेदाचें पठन । तेणें नारायण तुष्ट नोहे ॥२॥
आशाबद्ध करिती श्रवण । तेणें नारायण तुष्ट नोहे ॥३॥
आशाबद्ध करिती दैवत उपासन । तेणें नारायण तुष्ट नोहे ॥४॥
आशाबद्ध करिती जपतप हवन । तेणें नारायण तुष्ट नोहे ॥५॥


संत 

२६७१
कलीमाजें संत जाले । टिळा टोपी लाविती भले ॥१॥
नाहीं वर्माचें साधन । न कळे हृदयीं आत्मज्ञान ॥२॥
सदा सर्वदां गुरगुरी । द्वेष सर्वदां ते करी ॥३॥
भजनीं नाहीं चाड । सदा विषयीं कबाड ॥४॥
ऐसिया संतांचा सांगात । नको मजसी आदिअंत ॥५॥
भोळियाच्या पायीं । एका जनार्दनीं ठाव देई ॥६॥
२६७२
होती पोटासाठीं संत । नाहीं हेत विठ्ठली ॥१॥
तयांचा उपदेश नये कामा । कोण धर्मा वाढवी ॥२॥
घालुनी माळा मुद्रा गळां । दाविती जिव्हाळा वरवरी ॥३॥
एका जनार्दनीं ते पामर । भोगिती अघोर यातना ॥४॥


फडकरी 

२६७३
शहाणा हो म्हणविती । हरिभक्ति कां रे वरवर करिती ॥१॥
उगीच कासया करसील फड । जग हें बोधावया बापुडें ॥२॥
अंतर भक्ति न करिसी मूढा । कासया लौकिकीं मिरविसी बापुडा ॥३॥
एका जनार्दनीं धरूनी कान । संतापायीं नाचे सांदुनी अभिमान ॥४॥


भजनी 

२६७४
आहारालागीं करी देवाचें भजन । मिळे मिष्ठान्न भोजनासी ॥१॥
आहारालागीं करी तीर्थांचे भ्रमण । आहारें जिंकिलें मन सर्वपरी ॥२॥
आहारालागीं करी तीर्थप्रदक्षणा । आहारें व्यापिलें जनां एकमय ॥३॥
आहार निर्धार नाहीं जनार्दनीं । एका जनार्दनीं निराहार ॥४॥
२६७५
बैसोनी एकान्ती । सांगती कोरड्या त्या गोष्टी ॥१॥
म्हणती करा रे भजन । आपण नेणें जैसा श्वान ॥२॥
म्हणे करा पंढरीची वारी । आपण हिंडे दारोदारी ॥३॥
ऐशियाचा उपदेश । एका जनार्दनें म्हणे नाश ॥४॥


पुजारी 

२६७६
आहारालागीं देवपूजा । आहारें खादलेंसी निजा ॥१॥
न कळेची हिताहित । आहारें खादलीं पंचभूतें ॥२॥
आहारालागीं कर्म धर्म । भुलला वर्म आहारेंची ॥३॥
आहारालागीं मंत्र तंत्र । आहारलागीं करी अपवित्र ॥४॥
आहारालागीं जाला भांड । एका जनार्दनीं काळें तोंड ॥५॥


कथेकरी 

२६७७
आहारालागीं कथा । करिताती पैं सर्वथा ॥१॥
आहार न मिळतां जाण । कथेलागीं पुसे कोण ॥२॥
आहार मिळतां पोट भरी । पुराण सांगे बरव्या परी ॥३॥
आहार मिळतां संध्यास्नान । आहारार्थ जपध्यान ॥४॥
आहारालागीं उपासना । नीचसेवना आहारेंची ॥५॥
आहाराकारणें सर्व हेत । एका जनार्दनीं गात आहारेंची ॥६॥
२६७८
द्रव्याचिया आशें । कथा करणें सायासे ॥१॥
उभयंता नरका जोडी । मेळविलीं तीं बापुडीं ॥२॥
निराश करुनी मन । करा कथा तें कीर्तन ॥३॥
देवा आवड भक्तीची । एका जनार्दनीं साची ॥४॥
२६७९
द्रव्य घेऊनियां कथा जे करिती । उभयतां जाती नरकामध्यें ॥१॥
तयांचियां दोषां नाहीं परिहार । वेदाचा विचार कुंठितची ॥२॥
शास्त्रांची तो मती न चाले सर्वथा । पुराणे हो तत्त्वता मौनावलीं ॥३॥
एका जनार्दनीं दोषां नाहीं पार । रवरव निर्धारें भोगिताती ॥४॥
२६८०
द्रव्याचिये आशे करी जो कथा । चांडाळ तत्त्वतां जाणावा तो ॥१॥
द्रव्याचिये आशे वेद जे पढती । रवरव भोगिती कल्पवरी ॥२॥
द्रव्याचिये आशे पुराण सांगती । सकुल ते जाती नरकामध्यें ॥३॥
द्रव्याचियें आशें कथेचा विकारा । प्रत्यक्ष तो खरा मातंगची ॥४॥
एका जनार्दनीं नैराश्य भजन । तो प्राणी उत्तम कलियुगीं ॥५॥
२६८१
द्रव्य घेऊनियां उपदेश देती । मार्जार ते होती जन्मोजन्मीं ॥१॥
द्रव्य घेऊनियां तीर्थयात्रा करिती । श्वान ते होती जन्मोजन्मीं ॥२॥
द्रव्य देऊनियां दान परतोनि घेती । सूकार ते होती जन्मोजन्मी ॥३॥
द्रव्य घेऊनियां रंगी जें नाचती । वैष्णव ते न होती जन्मोजन्मीं ॥४॥
एका जनार्दनीं निर्धन भजन । तेथें नारायण संतुष्टची ॥५॥
२६८२
करिताती कथा । द्रव्य मागती सर्वथा ॥१॥
नाहीं पुण्य दोघां गांठीं । हीन भाग्य तीं करंटीं ॥२॥
नैराश्य कथा भजन । तेणें तुष्ट नारायण ॥३॥
एका जनार्दनीं वाणी । व्यास बोललें पुराणीं ॥४॥
२६८३
बाजारीं बैसोनि सांगें ज्ञान गोष्टी । कथेचि राहाटी वोपावोपी ॥१॥
मेळवोनी जन सांगे निरूपण । वाचे ब्रह्मज्ञान पोटासाठीं ॥२॥
न कळे पामरा आपुला विचार । करी अनाचार जगामध्यें ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसें फजीतखोर । भोगिती अघोर नरक देखा ॥४॥
२६८४
प्रत्यक्ष ती कथा जगासी माउली । विक्रयें करिती वहिली दोषी देखा ॥१॥
आपुली ती माता आपण भोगितां । प्रायश्चित सर्वथा काय द्यावें ॥२॥
पतिव्रतेनें जैसा पतीच वधिला । प्रायश्चित्त तिला कोणी द्यावें ॥३॥
मातें बाळकासी विषपान दिलें । प्रायश्चित या बोले कोणीं द्यावें ॥४॥
एका जनार्दनीं कथा ती माउली । विकितां घडली ब्रह्माहत्या ॥५॥
२६८५
कोटी ब्रह्माहत्या घडे । कथाविक्रय तया जोडे ॥१॥
हा तों पुराणी निवाडा । पाहे कीं रे दगडा ॥२॥
एका जनार्दनीं जाण । पंचमहापातकीं तो पुर्ण ॥३॥
२६८६
बैसोनियां हातवटी । सांगे गोष्टी लौकिक ॥१॥
तैसें नव्हें भक्तपण । घातला दुकान पसारा ॥२॥
वर्मांचे ते पाठांतर । केला भार बहुतची ॥३॥
एका जनार्दनीं सार । भुकें फार खर जैसा ॥४॥
२६८७
पोट भरावया भांड । जैसा बडबडी तोंड ॥१॥
तेवीं विषयालागीं जाण । शास्त्र व्युत्पत्ती श्रवण ॥२॥
विषयवासना धरुनी थोर । दावी वरवर आचार ॥३॥
जेवीं काग विष्ठा देखे । तेंवीं विषय देखोनि पोखे ॥४॥
म्हणे जनार्दनाचा एक । सुटिका नोहे तया देखा ॥५॥
२६८८
आडक्या कारणें जीव जात । म्हणती आम्ही उदार भक्त ॥१॥
ऐसिया दांभिकांसी । दुरी होय हरी त्यांसी ॥२॥
गाजराची तुळा साची । वाट पाहाती विमानाची ॥३॥
एका जनार्दनीं खोटा भाव । तयासी न भेटे देव ॥४॥
२६८९
विषयप्राप्तीलागीं जाण । धरी बकापरी ध्यान ॥१॥
विषयीक गायन करी । जैसा खर भुकें स्वरी ॥२॥
नाहीं संतचरणीं मन । सदा विषयावरी ध्यान ॥३॥
विषय लोटी परता होई । एका जनार्दन पायीं ॥४॥
२६९०
नाहीं ध्यान तें अंतरीं । सदा विषयी दुराचारी ॥१॥
स्वप्नीं नेणें नामस्मरण । करी विषय सेवन ॥२॥
अतीत अभ्यागत । जया नावडे चित्तांत ॥३॥
एका शरण जनार्दनीं । ऐसा पामर तो जनीं ॥४॥
२६९१
वरीवरी दाविती आचार । अंतरीं तो अनाचार ॥१॥
मुखीं नाहीं कधीं नाम । सदा काम विषयाचा ॥२॥
नेणें कधीं संतसेवा । न करी देवा पूजन ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । ऐसा जन्मला तो जनीं ॥४॥
२६९२
वासना विषयीं सदा वसे । तेथें देवा कोण पुसे ॥१॥
सदा तळमळी मन । करी ध्यान विषयांचें ॥२॥
रात्रंदिवस करी चिंता । नाठवी सर्वथा रामनाम ॥३॥
एका जनार्दनीं नाहीं भाव । तंव कैंचा भेटे देव ॥४॥
२६९३
दांभिकाची भक्ति । वरीवरी देहस्थिती अंतरीं तो गती । वेगळी बापा ॥१॥
नाम गाय प्रेमभरित । रडे स्फुंदे डोळे पुसीत । अंतरीचा हेत । वेगळा बापा ॥२॥
वृंदावनाचें तें फळ । कडु जैसें सर्वकाळ । तैसा मनोमेळ । वेगळा बापा ॥३॥
धरुनी ध्यान । बक जैसा लक्षी मीन । परस्त्री देखोन । विव्हळ बापा ॥४॥
सांगे आत्मज्ञान स्थिती । अंतरीं तों वेगळी रीती । द्रव्य जोडे कैशा रीती । हेंची ध्यान बापा ॥५॥
न कळे कांहीं स्वहित । सदा द्रव्यदारांवर चित्त । तयासी भगवंत । प्राप्त नाहीं ॥६॥
शरण एका जनार्दन । नको मज तयाचें दरुशन । अभाविकांसी भाषण । नको देवा ॥७॥
२६९४
तोंडभरी विवेक मनीं वाहे अभिलाख । विवेक केला रंक विषयाचा ॥१॥
वैराग्याविण ज्ञान बोलती तें उणें । घरोघरीं पोसणें लाविताती ॥२॥
जुनाट परिपाठी सांगताहे गोष्टी । विरक्तिविण पोटीं ज्ञान नेघे ॥३॥
परिसोनी ग्रंथ निरोप ज्ञानकथा । मनीं वाहे आस्था विषयांची ॥४॥
आरंभींच डाव पडियेला खोटा । पचलें नाहीं पोटा रामनाम ॥५॥
धडधडीत वैराग्य वरी वाहे विवेक । ज्ञानासी तो एक अधिकारी ॥६॥
वैराग्य विवेक बाणलेंसें अंगीं । ज्ञान तयालागीं वोसरलें ॥७॥
एका जनादनीं विवेकेशीं भेटी । वैराग्याविण गोष्टी फोल होय ॥८॥
२६९५
करितां हरिकथा श्रवण । स्वेद रोमांच नये दारुण । रुका वेचितां प्राण । जाऊं पाहें ॥१॥
द्रव्यदारा लोभ अंतरीं । हरिकथा वरी वरी । बीज अग्नीमाझारीं । विरुढें कैसें ॥२॥
टाळी लावूनियां जाण । दृढ घालिती आसन । अंतरी तो ध्यान । वल्लभेचें ॥३॥
धनलोभाचा वोणवा । तेथें जाळिलें जीवभावा । हरिकथेचा करी हेवा । लोकारुढी ॥४॥
धनलोभी आसक्तता । हरिकथा करी वृथा । तयासी तो परमार्थ तत्त्वतां । न घडे जाणा ॥५॥
एकलीच कांता । नाश करी परमार्था । तेथें धनलोभ येतां । अनर्थचि होय ॥६॥
एका जनर्दनीं । काम क्रोध लोभ तिन्हीं । द्रव्यदारा त्यजोनी । नित्य तो मुक्त ॥७॥
२६९६
शतावती श्रवण अधिक पैं जालें । तेणें अंगा आलें जाणणेपण ॥१॥
पुराण श्रवण लौकिक प्रतिष्ठा । विचार चोहटा जाणिवेचा ॥२॥
श्रवण तो लौकिक मनीं नाहीं विवेक । बुद्धीसी परिपाक कैसेनि होय ॥३॥
मी एक ज्ञाता मिरवीलौकिक । म्हणोनि आक्षेपक सभेमाजीं ॥४॥
नानापरी व्यक्ति मिरवी लोकांप्रती । वाढवितो महंती मानालागीं ॥५॥
मी एक स्वयपांकी मिरवे लौकिकीं । इतर कर्मासी शुद्धी नाहीं ॥६॥
कर्माकर्मीं कांहीं न धरीं कंटाळा । मानितो विटाळा ब्राह्मणाच्या ॥७॥
मजहुनी ज्ञाता आणिक तो नाहीं । ऐसें जाणिवेचे डोहीं गर्वें गेला ॥८॥
नित्य पुढिलाचें गुण दोष आरोपिती । श्रवणाची निष्पत्ति फळली ऐशी ॥९॥
लौकिक प्रतिष्ठा धनावरी आस्था । वरी वरी हरिकथा काय करिसी ॥१०॥
एका जनार्दनीं साच न रिघे मन । तंववरी समाधान केवीं होय ॥११॥
२६९७
वेष घेउनी नुसता कां । उगेच जगावरी रुसतां कां ।
भोग देखोनि घुसतां कां । आम्हीं भले म्हणोनि पुसतां कां ॥१॥
थिता बाईल कां सांडिली । आशा परवंधूं कां धुंडिली ।
शुभ्र सांडोनि भगवी कां गुंडिली । ऐसी भंडी कांहो मांडिली ॥२॥
तुम्हा प्रपंचावर एके घाई रुसवेना । अहं ज्ञातेपणा कोण्हा पुसवेना ।
एका जनार्दनीं मन जिंकवेना । मेल्या कुतर्‍यासारखें कां बसवेना ॥३॥
अभाविक – खल – दुर्जन
२६९८
अभाविकांचे कर्म । तया न कळे कांहीं वर्म । संता म्हणती भ्रम । यासी झाला ॥१॥
हरुषें मुखें नाम गाय । तया म्हणती वेडा होय अभाविकांचें भय । जन मनीं वाहे ॥२॥
बोले जैसा का भाट । वर्म कांहीं न कळे नीट । नामस्मरण स्पष्ट । न घडे तया ॥३॥
ऐशियाची संगती । न घडावी निश्चिती । एका जनार्दनींक अप्रीति । तयाची देवा ॥४॥
२६९९
वरुषला मेघ खडकावरुता । चिखल ना तत्त्वता थेंब नाहीं ॥१॥
वायां तो प्राणी आला नरदेहा । गेला वाया पहा भक्तिविण ॥२॥
अरण्यांत जैशी सुकरें बैसतीं । तैसें मठाप्रती करुनी बैसे ॥३॥
उदय होतांची लपतें उलुक । तैसें तो मूर्ख समाधि बैसे ॥४॥
एका जनार्दनीं वायां गेलें सर्व । संसार ना देव दोन्हीं शून्य ॥५॥
२७००
भलतीयासी म्हणती । अहो महाराज निश्चितीं ॥१॥
ऐसें अंधळे हे जन । गेले भुलोन संसारें ॥२॥
महराज जनार्दन । नेणती तयाचे चरण ॥३॥
दीना महाराज म्हणती । एका जनार्दनीं सांगूं किती ॥४॥

२७०१
सर्व महाराजाचा रावो । विटेवरी पंढरीरावो ॥१॥
तया न जाती हे शरण । दीना घालिती लोटांगण ॥२॥
तारा म्हणतीं आम्हांसी । ऐसें अभागी ते दोषी ॥३॥
एका जनार्दनीं नाहीं भाव । तया अवघेंचि वाव ॥४॥
२७०२
स्वप्नामाजीं नेणें देवा । करी सेवा भूतांची ॥१॥
नाना साधन ते चेष्टा । तेणें कष्टा भरीं भरला ॥२॥
जे जे करी ते उपाधी । मंत्र जपे तो अविधी ॥३॥
सकळ मंत्रा मंत्रराज । एका जनार्दनीं नेणें निज ॥४॥
२७०३
शिकलासे टाणटोणा । तेणें ब्रह्माज्ञाना तुच्छ मानी ॥१॥
बोले बहु चावट वचन । वेदां म्हणे तो अप्रमाण ॥२॥
सिद्धान्त धातांतांसी म्हणे । हें तो पाषांडी बोलणें ॥३॥
ऐसा पामर दुराचारी । वाचे न वदे कधीं हरी ॥४॥
एका जनार्दनीं मन । ज्याचें पाषाणचि जाण ॥५॥
२७०४
गायत्री मंत्राचा मानुनी कंटाळा । जाय तो वेताळा पूजावया ॥१॥
देवाचें पूजन करितां वाटे दुःख । आवडीं देख भांग घोटी ॥२॥
ब्राह्मणासी पाणी देतां मानीं शीण । वेश्येचें धूवण वस्त्रें धूई ॥३॥
कीर्तनीं बैसतां म्हणे निद्रा येत ।खेळतसे द्यूत अहोरात्रीं ॥४॥
पुराण श्रवणीं मानीत कंटाळा । नटनाट्य खेळा पाहों जाय ॥५॥
एका जनार्दनीं ऐसा तो गव्हार । चंद्रअर्कवर नरक भोगी ॥६॥
२७०५
हरिकथा परिसोनि जरी देखसी दोष । भुजंगा तेंचि परतले विष ॥१॥
हरिनाम ऐकतां जरी न वाटे सुख । अंतरीं तुं देख पाप आहे ॥२॥
कस्तुरीचे आळां पेरिला पलांडु । सुवास लोपोनि कैसा वाडे दुर्गधु ॥३॥
धारोष्णा पय परी ज्वरितांचें मुख । थुंकोनि सांडी म्हणे कडु वीख ॥४॥
पान लागलिया गूळ न म्हणे गोडु । गोडाचे गोड तें झालें कडु ॥५॥
एका जनार्दनीं भाव नुपजे नरा । नरदेहीं आयुष्य तेंही केला मातेरा ॥६॥
२७०६
सचेतनी द्वेष अचेतनीं पूजा । भक्ति गरुडध्वजा केवीं पावे ॥१॥
व्यर्थ खटाटोप नाथिला पसारा । गोविंद गव्हारा केवीं कळे ॥२॥
हरिदासाचेनि गुणें शिळा दैवतपणें । त्या शिळा पुजोनि त्याचें द्वेषा ॥३॥
एका जनार्दनीं नाथिलाची दावी । सजीव निर्जिवों गोंवियेलें ॥४॥
२७०७
मत्सर ज्ञानीयातें न सोडी । मा इतर कायसीं बापुडीं ॥१॥
शिणताती मत्सरवेधे । भोगिताती भोग विविधें ॥२॥
निर्मत्सर भजनीं गोष्टीं । ऐसा कोण्ही नाहीं सृष्टीं ॥३॥
एका जनार्दनीं मत्सर । तेणें परमार्थ पळे दूर ॥४॥
२७०८
जाहला बहु दीन । मग म्हणे नारायण ॥१॥
तया हीन पामरासी । ब्रह्महत्या घडल्या राशी ॥२॥
जें न करावें तें केलें । मग राम म्हणोनि डोले ॥३॥
काय तयाचें तें गाणें । जैसें मोलाचें रडणें ॥४॥
शुद्ध भावांवांचुनी निका । एका जनार्दनीं नाहीं सुटका ॥५॥
२७०९
कामधेनु देउनी पालटा । अजा घे जैसा करंटा ॥१॥
तैसा ठकला कीर्तनीं । निशिदिनीं गाय गाणीं ॥२॥
दवडोनियां हिरकणीं । वेंची आनंदें गारमणी ॥३॥
ऐसा अभागी पामर । एका जनार्दनीं म्हणे खर ॥४॥
२७१०
ज्ञान ध्यान वर्म शाब्दिक कवित्व । हे तो न कळे अर्थ मूढाप्रती ॥१॥
राम सुखें गावा राम सुखें गावा । वाचे आठवावा कृष्ण सदा ॥२॥
एका जनार्दनीं राम कृष्ण मनीं । भजा आसनीं शयनीं सर्वकाळ ॥३॥
२७११
भजन तें साचें भोळ्या भाविकासी । पैं अभाविकासी नरकवास ॥१॥
भोळियाचा देव अंकित भोळा । अभाविका चांडाळा जवळीं नसे ॥२॥
एका जनार्दनीं भावाचें कारण । अभाविका जाण दुःख पीडा ॥३॥
२७१२
गजाचें तें वोझें गाढवासी न साजे । भाविकाचे भजन अभाविका न विराजे ॥१॥
पतिव्रतेची रहाटी सिंदळीसी न साजे । श्रोतियाचें कर्म हिंसक लाजे ॥२॥
एका जनार्दनीं कवित्व सर्वांसी साजे । वाचे श्रीगुरु म्हणतो कदा न लाजे ॥३॥
२७१३
जया अनुताप वैराग्य । तया म्हणती पहा अभागी ॥१॥
वरे अरी दांभिक आचार । तया म्हणती पवित्र नर ॥२॥
जया बोले मनुष्य मरे । तया म्हणती सिद्धत्व खरें ॥३॥
एका जनार्दनीं बोध । अभाविकासी हाचि खेद ॥४॥
२७१४
अविश्वासी वाडेंकोडें । जेथें जाय तेथें सांकडें ॥१॥
अंगोअंगीं कष्ट सदा । ऐसी तयासी आपदा ॥२॥
जिकडे जाय तिकडे कष्ट । नोहे परमार्थी वरिष्ठ ॥३॥
एका शरण जनार्दनीं । अविश्वास त्यागा झणीं ॥४॥
२७१५
अभाविक यासी न रुचे भजन । सदा पिशाच्चपण देह त्याचा ॥१॥
असोनि संसारीं प्रेतवत देहे । काळ मुखा वाहे भार सदा ॥२॥
जगीं अपकीर्ति फजितीचें जिणें । सदा तें लपणें श्वानापरी ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसें तें पामर । भोगिती अघोर कल्पकोटी ॥४॥
२७१६
गर्दभाचे अंगीं चंदनाची उटी । व्यर्थ शीण पोटीं लावूनियां ॥१॥
श्वान तो भोजनीं बैसविली अढळ । परी वोकावरी ढाळ जाऊं नेदी ॥२॥
सूकरा लेपन कस्तुरीचें केलें । परी तो लोळे चिखलां सदा ॥३॥
एका जनार्दनीं अभाविकाचे गुण । व्यर्थ शीण जाण प्राणियासी ॥४॥
२७१७
केलिया कर्मा येत असे वांटा । अभागी करंटा मतिमंद ॥१॥
जेथें राहे उभा दिसे दैन्यवाणा । चुकला भजना गोविंदाच्या ॥२॥
एका जनार्दनीं नामाच्या उच्चारा । न करितां अघोरा जाती प्राणी ॥३॥
२७१८
ब्राह्मणाचें तीर्थ घेतां त्रास मोठा । प्रेमें पितो घोटा घटघटा ॥१॥
हातें मोर्‍या उपशी कष्ट करी नाना । देवाच्या पूजना कंटाळतो ॥२॥
गाईस देखुनी बदबदा मारी । घोड्याची चाकरी गोड वाटे ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसें झाले प्राणी । जन्मोनियां जनीं व्यर्थ आले ॥४॥
२७१९
शुद्रादिक वर्ण त्याचे पाय धुती । उपदेश घेती तयाचे गा ॥१॥
वेदशास्त्रांलागीं अव्हेर करती । आपुलाले मती पाषांडी ते ॥२॥
आचार सांडोनी होती शब्दज्ञानी । व्यर्थ अभिमानी पडताती ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसिया पामरा । केवीं विश्वंभरा पावसील ॥४॥
२७२०
नित्य हाटपाय आचार सपाट । कारभार दाट असत्याचा ॥१॥
कैंचे सोवळें कैंचें ओवळें । प्रातःकाळीं शिळें भक्षिताती ॥२॥
कैंचे चोखटपण अंतरीं मळीन । दिसे कळाहीन पापिष्ठ तो ॥३॥
एका जनार्दनीं अवघा अनाचार । दाविती आचार वरीवरी ॥४॥

२७२१
पोटासाठी लागे नीचचियां पायां । करीना भलिया नमस्कार ॥१॥
स्वयंपाकीच्या करितो टवाळ्या । आपण खाये शिळ्या भाकरीतें ॥२॥
अग्निहोत्रादिक त्याची करी निंदा । आपण घेई सदा गुरगुडी ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐशी याची मात । नको तयाचा संगात मज देवा ॥४॥
२७२२
दुर्जनाचें संगें दुर्जन लागत । नाना विटंबीत सज्जनासी ॥१॥
दुर्जनाचें अन्न सेउनी दुर्वास । छळिलें पांडवांस निशीमाजीं ॥२॥
एका जनार्दनीं दुर्जनाचा संग । तेणें होय भंग भाविकांचा ॥३॥
२७२३
सकळ दोषा मुगुटमणीं । निंदी जनीं संतां तो ॥१॥
जन्मतांची नाहीं मेला । व्यर्थ वांचला भूभार ॥२॥
त्याचियानें दुःखी धरा । नाहीं थारा जन्मोजन्मीं ॥३॥
दांत खाय यमधर्म । देखोनियां त्याचें कर्म ॥४॥
अभागी तो वसे जनीं । एका शरण जनार्दनीं ॥५॥
२७२४
नाम गातां करीं आळस । निंदा करी बहु उल्हास ॥१॥
कोणी गातसे हरिनाम । तयासी तो अधम उपहासी ॥२॥
आपणा घरीं नाहीं कण । भांडारिया म्हणे बुद्धिहीन ॥३॥
नेणें कधीं स्वप्नीं भाव । मानीं देव वेगळाची ॥४॥
एका जनार्दनीं तें पामर । भोगिती अघोर चौर्‍यायंशीं ॥५॥
२७२५
वेद तो प्रमाण । वचन करी जो अप्रमाण ॥१॥
तो स्वहिता नाडला । जन्मोजन्मीं कुडा जहाला ॥२॥
वेदाची जे मर्यादा । नायकेचि जो कदा ॥३॥
वेदें सांगतिलें कर्म । करी सदा तो अधर्म ॥४॥
जन्मतांचि प्राणी । एका जनार्दनीं वांझ जनीं ॥५॥
२७२६
जन्मला जो प्राणी । रामनाम नेघे वाणी ॥१॥
महापाताकी चांडाळ । अधम खळाहुनी खळ ॥२॥
सदा परद्वारी हिंडे । नाम घेतो कान कोडें ॥३॥
करूं नये तेंचि करी । सदा परद्रव्य हरी ॥४॥
जन्मोनियां अडं । एका जनार्दनीं रांड ॥५॥
२७२७
मर्कटासी मदिरा पाजिली । तैशी भुलली विषयांसी ॥१॥
मातला गज नावरे जैसा । विषय फांसा त्यावरी ॥२॥
रेडा जैसा मुसमुशी । तैसा लोकांसी बोलत ॥३॥
श्वाना जैसे पडती किडे । तैसा चहुकडे रेडे ॥४॥
शरण एका जनार्दनीं । अंतीं यमाची जांचणी ॥५॥
२७२८
भक्तिहीन जन्मला पशु । केला नाशु आयुष्याचा ॥१॥
नाहीं कधीं संतसेवा । करी हेवा भूतांचा ॥२॥
मुखीं नये रामनाम । सदा काम प्रपंचीं ॥३॥
एका जनार्दनीं ते नर । जन्मोनी पामर भूभार ॥४॥
२७२९
मानी नामाचा कंटाळा । तया वोंगळा न पाहावे ॥१॥
सदा त्याचें विषयीं ध्यान । वाचे बोले भलते वचन ॥२॥
आलिया तो घरा । तया न द्यावा पैं थारा ॥३॥
ऐसा चांडाळ जन्मला । वायां भूमीभार पैं जाहला ॥४॥
एका जनार्दनीं निर्धार । तया थार नाहीं कोठें ॥५॥
२७३०
शिकविलें नाईके वचन । वारितां करी कर्म जाण ॥१॥
न देखे आपुले गुणदोष । पारावियाचे बोले निःशेष ॥२॥
न करावें तें करी । न बोलावें तें बोले निर्धारीं ॥३॥
न मानीं स्वयातीचा आचार । सदा करी अनाचार ॥४॥
शिकविलें गेलें वायां । शरण एका जनार्दनीं पायां ॥५॥
२७३१
दीपकाचे ठायीं नाहीं द्वैतभाव । चोर आणि साव सारखाची ॥१॥
तैसं ब्रह्माज्ञान । सांगताती गोष्टी । अभाविका पोटीं स्थिर नोहे ॥२॥
शुद्ध पंचामृतें काग तो न्हाणिला । परी कृष्णवर्ण पालटला नोहे त्याचा ॥३॥
एका जनार्दनीं खळाचा स्वभाव । पालट वैभव नोहे त्यासी ॥४॥
२७३२
कस्तुरी परिमळ नाशितसे हिंग । ऐसा खळाचा संग जाणिजेती ॥१॥
साकरेचे आळा निंब जो पेरिला । शेवटी कडू त्याला फळें पत्रें ॥२॥
चंदनाचे संगेकं हिंगण वसती । परी चंदनाची याती वेगळीच ॥३॥
एका जनार्दनीं हा अभाविकाचा गुण । वमनासमान लखुं आम्हीं ॥४॥
२७३३
मृगजळाचेनि काय तृषा हरे । अर्कफळें निर्धारें नोहे तृप्ति ॥१॥
पाहतां गोजिरें दिसे वृदांवन । कैं गोडपर न ये त्यासी ॥२॥
बचनाग खातां आधीं लागे गोड । शेवटीं अवघड देहपीडा ॥३॥
एका जनार्दनीं दुर्जन अभाविकक । खळ अमंगळ देख संसारांत ॥४॥
२७३४
कथा कीर्तन नेणें । सदा बोलणें वाचाळ ॥१॥
ऐसा अभागी जन्मला । कोण सोडवी तयाला ॥२॥
गाये डपगाणें नानापरी । स्वप्नीं नेणें वाचे हरी ॥३॥
आपण बुडोनि बुडवी लोकां । शरण जनार्दनीं एका ॥४॥
२७३५
न ये मनासी अभागिया गोष्टी । म्हणे बोलती चावटी बहु बोल ॥१॥
सांगतां सांगतां बुडतसे डोहीं । पुढीलाची सोई नेणती ते ॥२॥
वाचेसि स्मरण नाहीं कधी जाण । सदा मद्यपान बडबडतसे ॥३॥
एका जनार्दनीं नायके सांगतां । कोण याच्या हिता हित करीं ॥४॥
२७३६
अमंगळाचा अमंगळ वाण । न ये वाचे नारायण ॥१॥
सदा सर्वकाळ परनिंदा करी । वाचे हरिहरी न म्हणे पापी ॥२॥
कस्तुरी उत्तम परि शेजार हिंगाचा । अमंगळासी साचा बोध नोहे ॥३॥
एका जनार्दनीं तयाची पैं गोष्टी । बोलणें चावटी परमार्थ नोहे ॥४॥
२७३७
अभक्ता दुर्जना यमदुत यातना । नानापरी जाणा करिताती ॥१॥
नाम नाहीं मुखीं दूत तया ताडिती । नेऊन घालिती कुंभपाकीं ॥२॥
ताम्र भूमीवरी खैराचे इंगळ । लाविताती ज्वाळ अंगालागीं ॥३॥
एका जनार्दनीं यातनेचें दुःख । कोणा सांगेल मूर्ख यमलोकीं ॥४॥
२७३८
निर्दय मानसी मारिताती दूत । कां रे चुकलेति रामनाम ॥१॥
प्रपंचाचे कामीं करूनि हव्यास। विसरला मुखास नाम घेतां ॥२॥
म्हणोनि वोढिती तोडिती निष्ठुर । दय ते अंतरा न ये त्यांच्या ॥३॥
एका जनार्दनीं निर्दय साचार । नाही आन विचार तये ठायीं ॥४॥
२७३९
नावडे जयासी पंढरी । तोचि जाणा दुराचारी ॥१॥
नावडे जया चंद्रभागा । तोचि अपवित्र पैं गा ॥२॥
नावडे पुंडलिका वंदन । तोचि चांडाळ दुर्जन ॥३॥
नावडे विठ्ठलाची मूर्ति । तोचि जगी पापमति ॥४॥
एका जनार्दनीं शरण । तोचि दुराचारी जाण ॥५॥
२७४०
स्वप्नींचा भांबावला । म्हणे मज चोरें नागविला ॥१॥
ऐशीं अभाग्याची मती । वायां बुले चित्तवृत्ती ॥२॥
नेणें कधी मुखीं नाम । सदा वसे क्रोधकाम ॥३॥
एका जनार्दनीं देव । नाहीं भेव निरसीत ॥४॥
२७४१
कां रे जन्मला अभागी । प्रीति न धरी पांडुरंगीं ॥१॥
उत्तर चांगलें रें मुख । रामनाम न म्हणती विख ॥२॥
उत्तम क्रूर ते दिसती । दानधर्म न घडे हातीं ॥३॥
उत्तम पद ते शोभती । परि तीर्थयात्रे न जाती ॥४॥
पुष्ट दिसतें शरीर । व्यर्थ वांचोनि भूमीभार ॥५॥
ऐसे अभागी जन्मले । एका जन्मार्दनीं वायां गेलें ॥६॥
२७४२
भूमीभर वायां । कां रें जन्मली ही काया ॥१॥
न घडे वाचे नामस्मरण । जिव्हा नव्हे चर्म जाण ॥२॥
न घडे करें दानधर्म । कर नोहेती सर्प जाण ॥३॥
पायीं तीर्थयात्रा न घडे । पाय नोहेते ते केवळ लाकडें ॥४॥
एका जनार्दनीं ते वेडे । नरदेहीं प्रत्यक्ष रेडे ॥५॥
२७४३
आयुष्य तें तीन भाग जाहलें । परी मुखीं राम न बोले ॥१॥
सदा प्रपंचासी मन । वरवर ब्रह्माज्ञान ॥२॥
चित्त शुद्ध झालें नाहीं । ज्ञान कोरडें सांगोनी कायीं ॥३॥
उपाधीचा निषेध भेद । सदा वाद अपवाद ॥४॥
एका जनार्दनीं मना । तेथें राहुं नको जना ॥५॥
२७४४
साधनें कासया करसी रे गव्हारा । चौर्‍यांयशींचा फेरा चुकवी कांहीं ॥१॥
वाउगेंचि माझें म्हणोनि घेशी वोझें । आदी अंती तुझें कोण होती ॥२॥
वाउगीयाच्या छंद लागशी तूं मूढा । पतनाचा खोडा चुकवी वेगें ॥३॥
एका जनार्दनीं श्रीरंगवांचुनीं । धांवण्या धांवणीं कोण धांवे ॥४॥
२७४५
क्रोधयुक्त अंतःकरण । तेणें नासे स्वधर्माचरण ॥१॥
ऐसें द्वेषें बांधलें घर । ते ठायीं क्रोध अनिवार ॥२॥
ऐशिया स्वभावावरी । नर अथवा हो कां नारी ॥३॥
स्वभाव बाधी सत्य जाण । शरण एक जनार्दनीं ॥४॥
२७४६
अज्ञानीं विश्वासें साधून्सी वंदी । ज्ञानिया तो सदा तया निंदी ॥१॥
ऐशी उभयतांचि क्रिया । पाहतां चर्या एकची ॥२॥
वंदुं निंदूं कोणी ऐसा एक भाव । तेथें तो देव वसे सदा ॥३॥
ज्ञान अज्ञानाचा निवाडा होय । एका शरण जनार्दनीं जाय ॥४॥
२७४७
पराचे ते दोष आणू नये मनीं । जयाची ते करणी त्याजसवें ॥१॥
विषाचिया अंगी नोहे अमृतकण । मारकक तें जाण विष होय ॥२॥
सर्पाचिये अंगीं शांतीचा कळवळा । कोणा पाहे डोळा भरूनि दृष्टी ॥३॥
एका जनार्दनीं जैसा ज्याचा गुण । तैसें तें लक्षण बद्धक त्यांसी ॥४॥
२७४८
एकासी शुद्ध एकासी अशुद्ध । बोलतां अबद्ध नरक जोडे ॥१॥
शुद्ध अशुद्ध हें विठोबाचें नाम । जपतां घडे सकाम मोक्ष मुक्ति ॥२॥
सकाम निष्काम देवाचेंक भजन । तेणें चुके पतन इहलोकीं ॥३॥
एका जनार्दनीं शुद्ध आणि अशुद्ध । टाकूनियां भेद भजन करी ॥४॥
२७४९
भाविकांचें स्थान पंढरी पावन । अभाविकां जाण नावडे तें ॥१॥
म्हणोनि चिंतन विठ्ठलाचें वाचें । अभाविकां साचें नावडे नाम ॥२॥
वैष्णवांचा संग नावडे कीर्तन । अभाविकांचा दुर्गुण हाचि देखा ॥३॥
अभाविकांच्या संगें परमार्थ नावडे । एका जनार्दनीं न घडे सेवा कांहीं ॥४॥
२७५०
नाशिवंत शरीर ओंगळ ओखंटें । परी तया भेटे कर्म धर्म ॥१॥
अशाश्वत शाश्वत हेंचि उमगा मनीं । तया चक्रपाणी धांवे मागें ॥२॥
देहींचे देहपण देहाचिये माथां । कर्म धर्म सत्ता देहालागीं ॥३॥
एका जनार्दनीं कर्म धर्म पाठीं । वायीं भ्रम पोटीं घेती जीव ॥४॥
२७५१
देहिचेनि सुखें सुखावत । सुख सरतां दुःख पावत ॥१॥
ऐशी आहे बरोबरी । वायां शिणती निर्धारी ॥२॥
सुख दुःख ते समान । मुळींचेच हे दोन्हीं जाण ॥३॥
एकाजनार्दनीं सुखदुःख । अवघा जनार्दन एक ॥४॥
२७५२
देहबुद्धि जयापाशीं । पाप वसे त्या मानसीं ॥१॥
दोष जाण अलंकार । तेणें सत्य हा संसार ॥२॥
समूळ अहंतेच्या नाशीं । ब्रह्माप्राप्ति होय त्यासी ॥३॥
एकाजनार्दनीं अहंकार । त्याग करावा सत्वर ॥४॥
२७५३
होउनि विठोबाचा दास । करी आस दुजियाची ॥१॥
वायां माता व्याली तया । भूमार कासया अवनीसी ॥२॥
पूर्वज तया कंटाळती जन्मला । म्हणती खर हा ॥३॥
एकाजनार्दनीं म्हणे । तया पेणें यमलोकीं ॥४॥
२७५४
राहुनी पंढरी । आणिकाची आस करी ॥१॥
तो पातकी चांदाळ । खळाहुनी अमंगळ ॥२॥
सांडोनियां विठ्ठल देव । आणिकासी म्हणे देव ॥३॥
साडोनियां पुडलिका । गाय आणिकासी देखा ॥४॥
ऐसा पातकी तो खळक । तयाचा न वहावा विटाळ ॥५॥
म्हणे जनार्दनाचा एका । तया तेथें ठेवूं नका ॥६॥
२७५५
हीन जे पामर नावडे वाचे नाम । सदा कामीं काम प्रपंचाचें ॥१॥
भोगिती यातना न सुटे कल्पकोडी । चौर्‍यांयशीची बेडी दृढ पायीं ॥२॥
जैसें कर्म केलें तैसेक फळ आलें । कुंथतां वाहिले भार माथां ॥३॥
एका जनार्दनीं संशय न धरावा । आला तो भोगावा विषमकाळ ॥४॥
२७५६
जन्मोनी प्राणी नाम न घेत वाचे । त्याचिया जन्माचें व्यर्थ वोझें ॥१॥
प्रसवोनी तयां वांझ तो जननी । बुडविलीं दोन्हीं कुळें त्यानें ॥२॥
पूर्वज पतनीं पडती बेचाळीस । नाम न ये मुखास ऐसा प्राणी ॥३॥
एकाजनार्दनीं पतित दुराचारी । यम तया अघोरीं घालितसे ॥४॥
२७५७
अभागी तो जाण । न करी विठ्ठलस्मरण ॥१॥
तया व्यालीसे जननी । अभागी तो पापखाणी ॥२॥
न जाय पंढरपुरा । मांडी वेदान्त पसारा ॥३॥
एका जनार्दनीं म्हणे । श्वानापरी जायाचें जिणें ॥४॥
२७५८
नरदेह प्रमाण शतवर्षे म्हणती । अभागी घालविती वायां जाण ॥१॥
न करी भजन न जाय पंढरीं । अभाविक दुराचारी सदा मनीं ॥२॥
जनार्दनाचा एक न पाहे त्याचें मुख । नरदेही देख पशुवत ॥३॥
२७५९
अभागियां नावडे वैष्णवांचा संग । सदा तो उद्योग परनिंदेचा ॥१॥
ऐसे जे पामर भोगिती अघोर । सुटिका निर्धार नोहे त्यासी ॥२॥
जन्मोनी मरती पुन्हा जन्मा येती । होतसे फजिती मागें पुढें ॥३॥
एका जनार्दनीं नरकाचें बिढार । यमाचें तें घर माहेर केलें ॥४॥
२७६०
ऐसें कृपण मनाचें । तें या पंढरीसी न वचे ॥१॥
पापीयासी पंढरपुर । नावडे ऐसा निर्धार ॥२॥
ब्रह्माज्ञान पाषांडियां । नावडे काया वाचा जीवेंसी ॥३॥
विषयीं जो दुराचारी । तया नावडे ज्ञानेश्वरी ॥४॥
अभक्तांसी संत भेटी । झाल्या नावडे म्हणे चावटी ॥५॥
एका जनार्दनीं म्हणे देवा । तया दुरी मज ठेवा ॥६॥
२७६१
विषया जो लंपट । तया नावडे ही वाट । पंढरी सुभट । नावडेचि पापिष्ठा ॥१॥
अमृत फळें पूर्ण आलीं । कां गा जैसी परी जालीं । तैसीच हे चाली । पापिष्ठाची जाणावी ॥२॥
धनलुब्धका नावडे धर्म । मद्यपिया नावडे कर्म । जारासी संतसमागम । नाठवेचि सर्वथा ॥३॥
स्त्रीलुब्ध परद्वारी । काय तया गीता निर्धारी । एका जनार्दनीं हरी । नको संग तयाचा ॥४॥
२७६२
एक नरदेह नेणोनि वायां गेले । एक न ठके म्हणोनि उपेक्षिले । एक ते गिळले ज्ञान गर्वे ॥१॥
एक तें साधनीं ठकिले । एक ते करूं करुं म्हणतांचि गेले । करणें राहिलेंसे तैसें ॥२॥
यापरि अभिमान जगीं । ठकवितसे अंगसंगीं । नडी लागवेगीं जाणत्यासी ॥३॥
जें जें करी साधन । तेथें होय अभिमान । नागवी लावणें तेथें । सावधांवा करी कोण ॥४॥
ज्ञानें व्हावी ब्रह्मप्राप्ती । तें ज्ञान वेची विषयासक्तीं । भांडवल नाहीं हातीं । मा मुक्ति कैंची ॥५॥
स्वप्नींचे निजधनें जाग्रतीं नोहे धर्म । ब्रह्माहमस्मि हेंही समाधान । सोलीव भ्रम ॥६॥
अभिमानाचिया स्थिती । ब्रह्मादिकां पुनरावृत्ती । ऐसी वेदश्रुती । निश्चयो बोले ॥७॥
एका जनार्दनीं एकपण अनादी । अहं आत्मा तेथें समुळ उपाधी ॥८॥
२७६३
विषयाचे अभिलाषे सबळ भेदु भासे । विषयलेषु तेथें मुक्ति केवीं वसे ॥१॥
विषयतृष्णा सांडी मग तूं साधन मांडी । वैराग्याची गोडी गुरुसी पुसे ॥२॥
स्त्रीपुरुष भावना भेदु भासे मना । तेथें ब्रह्माज्ञाना गमन कैंचें ॥३॥
कणुभरित जो डोळा शरीरासी दे दुःख । अणुमात्र विषय तो संसारदायक ॥४॥
शुद्धभाव तें वैराग्य आवडे । अति विषय विषयाधीन ते किडे ॥५॥
एका जनार्दनीं निजज्ञानशक्ति । निर्विषय मन ते अभेद भक्ति ॥६॥
२७६४
प्रत्यक्ष देव असोनी नाहीं म्हणती । न कळे मुर्खा देशकपोर्ट धुंडिती ॥१॥
देहींच देहीं देव तो आहे । भ्रांतीचेनी लोभें नाहींसा होय ॥२॥
एका जनार्दनीं सबळ ती भ्रांती । देहीं देव असोनी वायां हुडकिती ॥३॥
२७६५
कासियासी तपा धांवा । जवळी असतां शेजे गांवा ॥१॥
रामा जवळी चुकले । तप तपें भांबावले ॥२॥
तीर्थी नाहीं क्षेत्रीं नाहीं । जवळी असतां भ्रांति पाहीं ॥३॥
असतां सबाह्मभ्यंतरीं । नाहीं म्हणुनी दैन्य करी ॥४॥
तयालगीं सैरा हिंडे । तोचि तया मागें पुढें ॥५॥
एका जनार्दनीं योग । रामचि होय सर्वांग ॥६॥
२७६६
हृदयस्थ असोनी कां रे फिरसी वायां । दीप आणि छाया जयापरी ॥१॥
आत्मतीर्थी सुस्नात झालिया मन । आणिक साधन दुजें नाहीं ॥२॥
साधन तें मन करी आपुलें आधीन । यापरतें कारण आन नाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं मनासी आवरी । मग तुं संसारीं धन्य होसी ॥४॥
२७६७
उलट पालट कासया खटपटी । नको तूं कपाटी रिघूं वायां ॥१॥
आसन मातृका साधन समाधी । वाउगी उपाधि तेणें होय ॥२॥
एका जनार्दनीं वाउगा सायास । नामचि सौरस पुरे काम ॥३॥
२७६८
जाणोनियां वेडा होसी कां रे गव्हारा । भजें तूं पामरा श्रीविठ्ठला ॥१॥
नका रे साधन व्युप्तत्तीचा भार । चुकवी वेरझारा विठ्ठलानामें ॥२॥
एका जनार्दनीं विठ्ठलावांचुनी । सोडविता कोणी नाहीं दुजा ॥३॥
२७६९
अष्टांग साधनें करिताती योगी । परी मन अव्यंगीं होत नाहीं ॥१॥
जिंकितांचि मन साधनें साधती । न जिंकितां फजिती मागें पुढें ॥२॥
एका जनार्दनीं काया वाचा मन । धरुनि बंधन त्यासी करी ॥३॥
२७७०
दुजेपणें नको पाहुं सर्वाठायीं । एकरुप देहीं दिसे ॥१॥
येणें सर्व काम सुगम सोपारें । दुजेपंणे वावरे देहबुद्धी ॥२॥
मन चित्त अहंकार करणें या विचार । दुजेपणें पार केवीं तरे ॥३॥
एका जनार्दनीं दुजेपणा सांडी । विठ्ठलचि मांडी हृदयामाजीं ॥४॥
२७७१
एका स्तुति एका निंदा । करितां अंगीं आदळे बाधा ॥१॥
अर्धांगी लक्ष्मी काय वंदावी । चरणीची गंगा निंदावी ॥२॥
भज्य करावें भजन भजनीं । निंदा स्तुति सांडोनी दोन्हीं ॥३॥
तेची भक्ति निजस्थिती । आवड चिंत्तीं भजनाची ॥४॥
वसावें सदा चरणीं मन । एका शरण जनार्दन ॥५॥
२७७२
अकळ तो खेळ नाकळे वेदांतीं । वाउलें कुंथती भारवाही ॥१॥
ऐसा तो अकळ न कळेची कळा । लावियेला चाळा सर्व जीवा ॥२॥
परस्परें एकएका पैं मैत्री । ऐशी चाले धात्री पंचभुतें ॥३॥
जगपटतंतु आपणचि होय । ऐसा हा निश्चय सत्ता ज्याची ॥४॥
एका जनार्दनीं सर्वसत्ताधारी । न माय चराचरी कीर्ति ज्याची ॥५॥
२७७३
लोखंडाची बेडी तोडी । आवडी सोनियाची घडी ॥१॥
मी ब्रह्मा म्हणतां अभिमान । तेथें शुद्ध नोहे ब्रह्माज्ञान ॥२॥
जळापासुनी लवण होये । ते जळीचें जळीं विरुनी जाये ॥३॥
जैशी देखिली जळगार । शेवटीं जळचि निर्धार ॥४॥
मुक्तपणें मोला चढलें । शेवटीं सोनियांची फांसी पडीलें ॥५॥
एका जनार्दनीं शरण । बद्धमुक्ता ऐसा शीण ॥६॥
२७७४
अभिमानासाठीं । वेंचिती तपाचिया कोटी ॥१॥
अभिमान दुर्वासासी । व्यर्थ शापिला अबंऋषी ॥२॥
अभिमान ब्राह्मीयासी । नेलें गाई गोप वत्सासी ॥३॥
अभिमान नाडला पूर्ण । विश्वामित्र ऋषि जाणा ॥४॥
एका जनार्दनीं शरण । समूळ सांडावा अभिमान ॥५॥
२७७५
कलत्रपुत्रबाधा अभिमानाची । तेही त्याजिल्या शेखी त्यागी म्हणे निजाची ॥१॥
अभिमान कैसेनि सरे। ही कृपा कीजे माहेरें दातारा ॥२॥
देही देहातीत प्रतिपादिजे ज्ञान । तेणेंचि ज्ञान देही येतुसे अभिमान ॥३॥
जें जें होय रुतें तें अहंकारु । त्यागी भोगी होय दिंगबरु ॥४॥
ब्रह्माज्ञानें म्हणती अभिमानाची तुटी । सोऽहं सोऽहं म्हणोनी तेथेंही लागे पाठीं ॥५॥
द्वैत नाहीं जगीं मीच येकला येकु । येणें स्फुरणें आला अभिमान घातकु ॥६॥
अति सुक्ष्म अभिमान कवणा न पडे ठाईं । देहातीत ज्ञानी म्हणती जो विदेही ॥७॥
एका जनार्दनीं जगद्‌गुरु न्याहाळी । गौखुर वंदितां अभिमानाची धुळी ॥८॥
२७७६
आणिकाचे मनीं आणीक संकल्प । न धरा विकल्प वासनेचा ॥१॥
नका यातायाती वाउगी फजिती । उगवा गोवांगुंती आपुलाली ॥२॥
एका जनार्दनीं एकचि स्मरा । जन्म वेरझारा खंड होती ॥३॥
२७७७
सबराभरित देव असोनी जवळी । व्यर्थ ते कवळी मृत्तिका जळ ॥१॥
ज्याचीया सत्तेचा पंचभुत खेळ । विसरती गोपाळ तयालागीं ॥२॥
वल्कलें वेष्टन भस्माचें धारण । करिती धूम्रपान वाउगेंचीं ॥३॥
एका जनार्दनें हृदयस्थ असतां । कां हो शीण तत्त्वतां करिताती ॥४॥
२७७८
गाण्याचें कीर्तन वाखणिलें । जाणिवेचें ज्ञान तें जाणिवेनें खादलें ॥१॥
भवार्णव हा अवघा उभारी । तो कळे जाणिवेवरी रे ॥२॥
पंडिताचा बोध विध्वंसी वाद । तापसाचें तप निर्दाळी क्रोध ॥३॥
योगियाचा योग नाडियेला सिद्धि । अभिमान नाडी सज्ञान बुद्धी ॥४॥
कर्माकर्म नाडी वर्णाश्रम । संबंधी विषम विकल्प करी ॥५॥
एकाजनर्दनीं भगवत कृपा पुर्ण । निरभिमानें चरण धरियेलें ॥६॥
२७७९
एकांती बैसणें शरीर रोधणें । अष्टांग साधनें श्रम नको ॥१॥
गुदातें अंगुष्ठ लावुनी बैसणें । शरीरीं रोधणें पंचप्राण ॥२॥
नको नको व्यर्थ जीवासी यातना । रामनाम स्मरणा करी सुखें ॥३॥
एका जनार्दनीं नको यातायाती । नामस्मरणें मुक्ति सत्वर जोडे ॥४॥
२७८०
लांब लांब तुम्हीं सांगाल गोष्टी । तत्त्वेंसी भेटी करी उठाउठीं ॥१॥
मीपण जोंवरी गेलें नाहीं । तोंवरी तुम्हीं केलें काई ॥२॥
मीपण देहीं प्रपंच दृष्टी । कोरड्या काय सांगाल गोष्टी ॥३॥
एका जनार्दनीं बांधावें सत्य । बोलामाजीं तेणेंक दाखविलें तत्त्व ॥४॥


तुमच्या शेतमालाची जाहिरात करण्यासाठी कृषी क्रांतीला भेट द्या .

संत एकनाथ अभंग २५७४ते२७८०

संत एकनाथ अभंग २५७४ते२७८०

संत एकनाथ अभंग २५७४ते२७८०

संत एकनाथ अभंग २५७४ते२७८०

संत एकनाथ अभंग २५७४ते२७८०

संत एकनाथ अभंग २५७४ते२७८०

संत एकनाथ अभंग २५७४ते२७८०

संत एकनाथ अभंग २५७४ते२७८०

संत एकनाथ अभंग २५७४ते२७८०

संत एकनाथ अभंग २५७४ते२७८०

संत एकनाथ अभंग २५७४ते२७८०

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *