राम मंदिर अयोध्या
राम मंदिर हे अयोध्येतील रामजन्मभूमीच्या जागेवर बांधले जाणारे हिंदू मंदिर आहे जे रामायणानुसार हिंदू धर्मातील भगवान विष्णूचे अवतार भगवान श्री राम यांचे जन्मस्थान आहे असे मानले जाते. मंदिराच्या बांधकामाची देखरेख श्री रामजन्मभूमी तीर्थक्षेत्र करत आहे. ५ ऑगस्ट २०२० रोजी, भारताचे पंतप्रधान श्री नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते भूमिपूजन विधी पार पडला आणि मंदिराच्या बांधकामाला सुरुवात झाली.
मंदिर स्थान आणि इतिहास:
हिंदू धर्मातील धारणेनुसार श्री राम हे श्री विष्णू देवतेचा अवतार मानले जातात. प्राचीन भारतीय महाकाव्य, रामायणानुसार, रामाचा जन्म अयोध्येत झाला होता म्हणून हे क्षेत्र राम जन्मभूमी म्हणून ओळखले जाते. १५ व्या शतकात मुघलांनी रामजन्मभूमीवर बाबरी मशीद बांधली. हिंदू मंदिर पाडल्यानंतर मशीद बांधली गेली असे हिंदू मानतात. १८५० च्या दशकातच या वादाला हिंसक वळण लागले.
अलाहाबाद उच्च न्यायालयाच्या लखनौ खंडपीठाने त्यावर स्थगिती देण्याचे आदेश देण्यापूर्वी विश्व हिंदू परिषदेने वादग्रस्त जागेवर मंदिराची पायाभरणी करणार असल्याची घोषणा केली होती. त्यानंतर विश्व हिंदू परिषदेने पैसे आणि विटा गोळा केल्या आणि त्यावर “श्री राम” लिहिले होते. नंतर, राजीव गांधी मंत्रालयाने विश्व हिंदू परिषदेला पायाभरणी करण्याची परवानगी दिली, तत्कालीन गृहमंत्री बुटा सिंग यांनी तत्कालीन विश्व हिंदू परिषद नेते अशोक सिंघल यांना परवानगी दिली.
सुरुवातीला, केंद्र आणि राज्य सरकारांनी विवादित जागेच्या बाहेर पायाभरणी समारंभ आयोजित करण्याचे मान्य केले होते. तथापि, ९ नोव्हेंबर १९८९ रोजी विश्व हिंदू परिषद नेते आणि साधूंच्या गटाने विवादित जमिनीवर ७ घनफूट खड्डा खोदून पायाभरणी केली. सिंहद्वार येथे स्थापन केले. डिसेंबर १९९२ मध्ये बाबरी मशीद पाडल्यानंतर हा वाद हिंसाचारात वाढला.
अयोध्या अध्यादेश, १९९३, काही क्षेत्रांच्या संपादनासारखे विविध शीर्षक आणि कायदेशीर विवाद देखील उद्भवले. २०१९ च्या अयोध्या वादावर सर्वोच्च न्यायालयाचा निर्णय हा वादग्रस्त जमीन सरकारने स्थापन केलेल्या ट्रस्टला देण्याचा होता. श्री रामजन्मभूमी तीर्थक्षेत्र हे ट्रस्ट स्थापन करण्यात आले. ५ फेब्रुवारी २०२० रोजी संसदेत अशी घोषणा करण्यात आली की दुसऱ्या मोदी मंत्रालयाने मंदिराच्या बांधकामाची योजना स्वीकारली आहे.
मंदिर निर्माणप्रक्रिया आणि विवाद:
राम मंदिराचं निर्माणप्रक्रियेत विवाद उद्भवलंय. बाबरी मस्जिद, ज्याचं निर्माण बाबर शाह ने करावंतील असल्याने, त्याचं निर्माण एक विवादाचं कारण झालं. १९९२ मध्ये, कुंभकर्ण रक्षा नावक असलेलं कार्यक्रम सुरु केलं, ज्यामुळे अनेक लोकांनी राम मंदिराचं निर्माण साधण्याचं निर्णय केलं.
त्यातील प्रमुख न्यायाधीश रवींद्र नाथ मिश्र यांचं सुप्रीम कोर्टमध्ये सुप्रीम कोर्ट विचार करणारंतर, त्यांनी सरकारला मंदिर निर्माण करण्यासाठी मंजूरी दिली आणि त्याचं स्थान भूमिपूजन केलं. या घडामोडीत भूमिपूजन २०२० मध्ये राष्ट्रीय सार्वजनिकतेच्या साठांत सोपवेलं.
बांधकाम
श्री रामजन्मभूमी तीर्थ क्षेत्र ट्रस्टने मार्च २०२० मध्ये राम मंदिराच्या निर्मितीचा पहिला टप्पा सुरू केला. तथापि, २०२० च्या चीन-भारत संघर्षानंतर भारतात कोविड-१९ महामारी लॉकडाऊनमुळे बांधकाम तात्पुरते स्थगित करण्यात आले. बांधकामाच्या जागेचे सपाटीकरण आणि उत्खनन करताना शिवलिंग, खांब आणि तुटलेल्या मूर्ती सापडल्या. २५ मार्च २०२० रोजी उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांच्या उपस्थितीत प्रभू रामाची मूर्ती तात्पुरत्या ठिकाणी हलवण्यात आली.
त्याच्या बांधकामाच्या तयारीसाठी, विश्व हिंदू परिषदेने विजय महामंत्र जप विधी आयोजित केला होता, ज्यामध्ये लोक ६ एप्रिल २०२० रोजी विजय महामंत्र, श्री राम, जय राम, जय जय राम जपण्यासाठी वेगवेगळ्या ठिकाणी जमतील. हे मंदिराच्या बांधकामात “अडथळ्यांवर विजय” सुनिश्चित करण्यासाठी म्हटले होते.
लार्सन अँड टुब्रोने मंदिराच्या डिझाईन आणि बांधकामावर देखरेख करण्याची जवाबदारी दिली आहे आणि ते प्रकल्पाचे कंत्राटदार आहेत. सेंट्रल बिल्डिंग रिसर्च इन्स्टिट्यूट, नॅशनल जिओफिजिकल रिसर्च इन्स्टिट्यूट आणि इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (जसे की मुंबई, गुवाहाटी आणि मद्रास) माती परीक्षण, काँक्रीट आणि डिझाइन यासारख्या क्षेत्रात मदत करत आहेत. भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (इसरो) ने मंदिराच्या खालून वाहणारा सरयूचा प्रवाह ओळखला असल्याचे अहवालात समोर आले आहे. राजस्थानातून आणलेल्या ६०० हजार घनफूट वाळूचे दगड आणि बन्सी पर्वतीय दगडांनी बांधकाम पूर्ण केले जाईल.
परिवर्तनीय कार्य
५ ऑगस्ट, २०२० रोजी पायाभरणी समारंभानंतर मंदिराचे बांधकाम अधिकृतपणे पुन्हा सुरू झाले. पायाभरणी समारंभाच्या आधी तीन दिवसीय वैदिक विधी आयोजित करण्यात आले होते, ज्यामध्ये भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी पायाभरणी म्हणून ४० किलो चांदीची वीट ठेवली होती. ४ ऑगस्ट रोजी सर्व प्रमुख देवतांना आमंत्रण देऊन रामरचना पूजा करण्यात आली.
भूमीपूजनाच्या निमित्ताने भारतभरातील अनेक धार्मिक स्थळांची माती आणि पवित्र पाणी, गंगा, सिंधू, यमुना, प्रयागराज येथील सरस्वती, तालकावेरी येथील कावेरी नदी, आसाममधील कामाख्या मंदिर आणि इतर अनेक नद्यांचा त्रिवेणी संगम गोळा करण्यात आला. होते. आगामी मंदिराला आशीर्वाद देण्यासाठी देशभरातील विविध हिंदू मंदिरे, गुरुद्वारा आणि जैन मंदिरांमधूनही माती पाठवण्यात आली. यापैकी बरीच शारदा पीठे पाकिस्तानात आहेत.
चार धाम या चार तीर्थक्षेत्रांवरही माती पाठवण्यात आली. युनायटेड स्टेट्स, कॅनडा आणि कॅरिबियन बेटांमधील मंदिरांनी या प्रसंगाच्या स्मरणार्थ आभासी सेवा आयोजित केली होती. टाइम्स स्क्वेअरवर प्रभू रामाची प्रतिमा प्रदर्शित करण्याची योजनाही आखण्यात आली होती. हनुमानगढीच्या ७ किलोमीटर परिघातील सर्व ७००० मंदिरांनाही दिवे लावून उत्सवात सहभागी होण्यास सांगण्यात आले आहे. प्रभू राम यांना आपले पूर्वज मानणारे अयोध्येतील मुस्लिम भाविकही भूमिपूजनासाठी उत्सुक आहेत. यावेळी सर्व धर्मातील आध्यात्मिक नेत्यांना आमंत्रित करण्यात आले होते.
राम लल्ला ज्या ठिकाणी विसावायचे त्याच ठिकाणी नरेंद्र मोदींनी भूमिपूजन केले. मोहन भागवत आणि आनंदीबेन पटेलही दिसत आहेत.
५ ऑगस्ट, २०२० रोजी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी हनुमान गढी मंदिरात जाऊन हनुमानाची परवानगी घेतली. यानंतर राम मंदिराचे भूमिपूजन आणि पायाभरणी करण्यात आली. योगी आदित्यनाथ, मोहन भागवत, नृत्य गोपाल दास आणि नरेंद्र मोदी यांची भाषणे झाली. मोदींनी आपल्या भाषणाची सुरुवात जय सिया रामने केली आणि त्यांनी उपस्थितांना जय सिया रामचा जयघोष करण्याचे आवाहन केले. ते म्हणाले, “जय सिया रामची हाक आज केवळ प्रभू रामाच्या शहरातच नव्हे तर जगभरात गुंजत आहे” आणि “राम मंदिर आपल्या परंपरांचे आधुनिक प्रतीक बनेल”. ज्यांनी राम मंदिरासाठी बलिदान दिले त्यांना नरेंद्र मोदींनीही खूप आदर दिला. मोहन भागवत यांनी मंदिर उभारणीच्या चळवळीत दिलेल्या योगदानाबद्दल लालकृष्ण अडवाणी यांचेही आभार मानले. मोदींनी पारिजातचे रोपटेही लावले.
मूर्ती
२९ डिसेंबर २०२३ रोजी अयोध्या राम मंदिरासाठी रामलल्लाच्या मूर्तीची निवड मतदान प्रक्रियेद्वारे करण्यात आली. कर्नाटकातील शिल्पकार अरुण योगीराज यांनी रामाची मूर्ती तयार केली.
निमंत्रण अभियान
२२ जानेवारी २०२४ रोजी होत असलेल्या श्रीराम मूर्ती प्रतिष्ठा कार्यक्रमात सर्व नागरिकांना सहभागी होण्याचे आमंत्रण देण्यासाठी अभियान सुरू करण्यात आले आहे. अयोध्या येथून आलेल्या मंगल अक्षता घरोघरी जाऊन वितरीत करण्याचा उपक्रम सुरू करण्यात आला आहे. २२ जानेवरी २०२४ पूर्वी आठवडाभर विविध कार्यक्रमांचे आयोजन करण्याचे आवाहन नागरिकांना करण्यात आले आहे. २२ जानेवारी रोजी नागरिकांनी दीपोत्सव, मंत्रपठण यासारखे कार्यक्रम स्थानिक पातळीवर आयोजित करून आपला सहभाग नोंदवावा असे आवाहन केले गेले आहे.रामसेवक यात सहभागी होत आहेत.
शेतमालाची जाहिरात करण्यासाठी कृषी क्रांती ला भेट द्या